Có một không gian văn chương rất ít được nói tới trong các công trình văn học sử, đó là các tác phẩm các tác giả xuất hiện trong lòng Hà Nội thời Pháp tạm chiếm từ đêm bộ đội ta rút qua gầm cầu Long Biên lên chiến khu đến 10-10-1954, ngày tiếp quản thủ đô. Bảy năm viết trong lòng địch mà ba năm đầu còn rất vắng vẻ, văn chương Hà Nội tạm chiếm thật sự xuất hiện và phát triển chỉ có bốn năm. Tác giả là lớp người trẻ tuổi, là học sinh, sinh viên lớn lên trong Hà Nội, những người Hà Nội tại chỗ này chiếm đa số, và thêm một số không nhiều nhà văn từ kháng chiến trở về. Hoàn cảnh sống có khác nhau, sự từng trải cũng khác nhau nhưng viết là hoài bão sống của họ. Không có một đoàn thể văn chương nghệ thuật nào đứng ra tập hợp lực lượng, chỉ có tình bạn, học đường và ý thức công dân thủ đô cùng lòng yêu nước thương nòi liên kết tình cảm và ý chí họ lại tạo nên sức sống của nền văn chương thủ đô trong lòng địch. Trong buổi hội thảo đầu tiên về không gian văn học này, chúng tôi xin được thể hiện một thế nhìn chung, bao quát theo từng thể loại thơ, văn, kịch, nghiên cứu phê bình. Hy vọng sau đây sẽ có dịp đi vào từng tác giả tiêu biểu, từng tác phẩm cụ thể của chặng sáng tác này.