Người tên là tôi bị tôi giam trong toà tháp của lâu đài, đang khóc than.

Tôi mải miết xây tường bao quanh tháp; và khi ngày qua ngày bức tường lên cao tận trời xanh tôi đã quên đi chân ngã trong bóng tối của nó.

Tôi tự hào về bức tường vĩ đại này, và trát vữa bằng bụi và cát kẻo còn một lỗ hổng trong cái tên ấy; và với tất cả cẩn trọng khi thực hiện, tôi đã quên đi chân ngã của mình.

Gitanjali Thơ Hiến dâng, bài 29

_____________________

He whom I enclose with my name is weeping in this dungeon.

I am ever busy building this wall all around; and as this wall goes up into the sky day by day I lose sight of my true being in its dark shadow.

I take pride in this great wall, and I plaster it with dust and sand lest a least hole should be left in this name; and for all the care I take I lose sight of my true being.

Gitanjali (Song Offerings), N°29

Chú thích :

Bài thơ này không có tựa, chỉ được đánh số thứ tự như những bài khác trong tập thơ Gitanjali (Song Offerings), xuất bản năm 1912.

Gitanjali (Song Offerings) mang lại giải Nobel trao tặng tác giả năm 1913. Nguyên tác tập thơ viết tiếng Bengal, do tác giả tự dịch sang tiếng Anh. Tựa "Dungeon" do người sau đặt. Người dịch cũng mạn phép đặt tựa như trên.

Dungeon là cấu trúc rất quan trọng trong lâu đài của lãnh chúa thời châu Âu Trung cổ. Nó là một cái tháp cao, rất ít đường ra vào, nối với phần chính của lâu đài. Đó là chỗ được bảo vệ, nơi cố thủ cuối cùng, kiên cố nhất. Dĩ nhiên vòng bảo vệ bên ngoài là tường thành của lâu đài. Trong dungeon có hầm ngục; đó là nơi giam giữ binh lính đối thủ bị bắt, hay những kẻ phạm tội. Về sau ý nghĩa của "dungeon" đối với dân chúng chỉ còn là "hầm ngục", cho nên "hầm ngục" trở thành nghĩa chính của tên này trong một số từ điển thông thường.

Ở đây người bị "enclose" trong tên tôi cũng là chính tôi, nên ngữ cảnh bài thơ (một cái tôi năng động trong cả toà lâu đài -- mà bản thân nó là một ẩn dụ của ý thức con người) không hợp với nghĩa "hầm ngục"... Cũng do đó "enclose" nên dịch là "giam".

Theo thiển ý, trong bài thơ tác giả nói lên ý nghĩa triết học của mình về "cái tôi". Ông nhận định rằng "cái tôi", như sự nhận thức của con người về chính mình, không thể là "cái tôi đích thực", "my true being", mà người dịch gọi là "chân ngã", theo một số tác giả. Như trong Một số điểm cơ bản trong niềm tin Ấn giáo. Giữ cho chân ngã toàn vẹn và trong sáng nhất là lý tưởng tu tập của nguời theo Ấn giáo, vì chân ngã là một thành phần trong tôi của "Đại Ngã", Brahman, thực thể tinh thần tuyệt đối và bao trùm mọi sinh linh. Đây là điều khác với Phật giáo, mà lý tưởng là đạt đến cái "vô ngã". Tóm lại, khi muốn xây dựng và bảo vệ "cái tôi", tôi đã đánh mất chân ngã nên chỉ có thể khóc than.

Hàn Thuỷ