Tú Xương
- H.V.
—
published
28/01/2007 15:23,
cập nhật lần cuối
12/04/2016 22:21
Nhân kỷ niệm một trăm năm ngày mất của nhà thơ đất Vị Xuyên, xin chép tặng bạn đọc ba trong những bài thơ nổi tiếng của một "nhà thơ cổ điển Việt Nam".
Tú Xương (5.9.1870 - 20.1.1907)
Kìa ai chín suối Xương không nát
Có lẽ nghìn thu tiếng vẫn còn.
Đó là hai câu thơ phúng mà Nguyễn Khuyến đã viết khi nhà thơ Tú Xương (tên thật là Trần Duy Uyên, sau đổi là Trần Tế Xương) mất vào ngày rằm tháng chạp năm Bính Ngọ 1907, cách đây đúng một trăm năm. Còn nhà thơ Xuân Diệu thì viết hẳn một chương về ông trong cuốn Các nhà thơ cổ điển Việt Nam (Nxb Văn Học, Hà Nội 1982), bên cạnh những Nguyễn Du, Nguyễn Trãi, Hồ Xuân Hương, Cao Bá Quát v.v.
Nhân kỉ niệm trăm năm ngày mất của nhà thơ, và cũng gần ngày "năm hết, tết đến", xin chép lại một vài bài thơ nổi tiếng của Tú Xương.
THƯƠNG VỢ
Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng.
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đò đông.
Một duyên hai nợ, âu đành phận.
Năm nắng mười mưa, dám quản công.
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc !
Có chồng hờ hững cũng như không !
SÔNG LẤP
Sông kia rày đã nên đồng
Chỗ làm nhà cửa chỗ trồng ngô khoai .
Vẳng nghe tiếng ếch bên tai
Giật mình còn tưởng tiếng ai gọi đò.
CHÚC TẾT
Lẳng lặng mà nghe nó chúc nhau:
Chúc nhau trăm tuổi bạc đầu râu.
Phen này ông quyết đi buôn cối
Thiên hạ bao nhiêu đứa giã trầu.
Lẳng lặng mà nghe nó chúc sang:
Ðứa thì mua tước; đứa mua quan.
Phen này ông quyết đi buôn lọng,
Vừa chửi vừa rao cũng đắt hàng.
Nó lại mừng nhau cái sự giàu:
Trăm, nghìn, vạn mớ để vào đâu ?
Phen này ắt hẳn gà ăn bạc
Ðồng rụng, đồng rơi, lọ phải cầu
Nó lại mừng nhau sự lắm con:
Sinh năm đẻ bảy được vuông tròn.
Phố phường chật hẹp người đông đúc.
Bồng bế nhau lên nó ở non. (*)
(*) Theo Thơ văn trào phúng Việt Nam, do Vũ Ngọc Khánh sưu tầm và biên soạn, NXB Văn Học, Hà Nội 1974, bài thơ này rất được truyền tụng và bắt chước. Có người còn chép thêm vào bài cả một khổ thơ thứ năm như một đoạn kết, lâu ngày nhiều sách vở chép chung vào với bài thơ của Tú Xương. Khổ thơ cuối này thực ra là của Mân Châu Nguyễn Mạnh Bổng, lần đầu đăng báo Nam Phong số 32, tháng 2.1920 với đầu đề là "Chúc đời người". Khổ thơ đó như sau :
Bắt chước ai ta chúc mấy lời :
Chúc cho khắp hết cả trong đời,
Vua, quan, sĩ, thứ, người muôn nước,
Sao được cho ra cái giống người.
Quanh năm buôn bán ở mom sông
Nuôi đủ năm con với một chồng.
Lặn lội thân cò khi quãng vắng
Eo sèo mặt nước buổi đò đông.
Một duyên hai nợ, âu đành phận.
Năm nắng mười mưa, dám quản công.
Cha mẹ thói đời ăn ở bạc !
Có chồng hờ hững cũng như không !
SÔNG LẤP
Sông kia rày đã nên đồng
Chỗ làm nhà cửa chỗ trồng ngô khoai .
Vẳng nghe tiếng ếch bên tai
Giật mình còn tưởng tiếng ai gọi đò.
CHÚC TẾT
Lẳng lặng mà nghe nó chúc nhau:
Chúc nhau trăm tuổi bạc đầu râu.
Phen này ông quyết đi buôn cối
Thiên hạ bao nhiêu đứa giã trầu.
Lẳng lặng mà nghe nó chúc sang:
Ðứa thì mua tước; đứa mua quan.
Phen này ông quyết đi buôn lọng,
Vừa chửi vừa rao cũng đắt hàng.
Nó lại mừng nhau cái sự giàu:
Trăm, nghìn, vạn mớ để vào đâu ?
Phen này ắt hẳn gà ăn bạc
Ðồng rụng, đồng rơi, lọ phải cầu
Nó lại mừng nhau sự lắm con:
Sinh năm đẻ bảy được vuông tròn.
Phố phường chật hẹp người đông đúc.
Bồng bế nhau lên nó ở non. (*)
(*) Theo Thơ văn trào phúng Việt Nam, do Vũ Ngọc Khánh sưu tầm và biên soạn, NXB Văn Học, Hà Nội 1974, bài thơ này rất được truyền tụng và bắt chước. Có người còn chép thêm vào bài cả một khổ thơ thứ năm như một đoạn kết, lâu ngày nhiều sách vở chép chung vào với bài thơ của Tú Xương. Khổ thơ cuối này thực ra là của Mân Châu Nguyễn Mạnh Bổng, lần đầu đăng báo Nam Phong số 32, tháng 2.1920 với đầu đề là "Chúc đời người". Khổ thơ đó như sau :
Bắt chước ai ta chúc mấy lời :
Chúc cho khắp hết cả trong đời,
Vua, quan, sĩ, thứ, người muôn nước,
Sao được cho ra cái giống người.
Các thao tác trên Tài liệu
