đất – những thử thách không hề khoan nhượng

không có vị thần nào chen vào đây cả

cũng chẳng có lời nào gọi là mệnh lệnh ở đây cả

không hề có ai gọi là kẻ ra lệnh

chỉ là cuộc thử thách tự diễn ra nơi mặt đất như thể một cuộc chơi chẳng có kẻ đề xuất

một cuộc chơi để cho có nhiều buồn vui

và để cho có nhiều kẻ sinh ra và nhiều kẻ chết đi

chẳng ai bắt ai phải sinh ra

và chẳng ai bắt ai phải chết

chỉ là những sự thể như những dữ kiện không thể thiếu trong cuộc thử thách không hề khoan nhượng của đất

con chuột chù vào lúc ấy

có thể coi là sinh vật có vú bé nhỏ nhất trong loài có vú

loài sinh vật có vú nhỏ bé nhất lại sinh sôi nẩy nở vào lúc lũ khủng long đang làm mưa làm gió nơi mặt đất như thể có bàn tay ai đó muốn chơi khăm tổ tiên con người

nhưng là không phải

việc tổ tiên con người phát triển đúng vào lúc lũ khủng long đang tận diệt các loài trên mặt đất chỉ là một dữ kiện thuộc về cuộc thử thách vô thức của đất

và con chuột chù vào lúc ấy

có thể coi là sinh vật nhỏ bé nhất trong các loài

lũ voi lũ gấu có thể thay cho lũ khủng long đã bị tận diệt để sẵn sàng dẫm chết tổ tiên con người nơi mặt đất

và con chuột chù vào lúc ấy

đã trở thành những sinh vật tiền homosapiens

những cuộc va chạm của những thiên thạch ngỗ ngược và những cuộc tạo núi sông của đất cũng đủ dìm chết tổ tiên con người

và con chuột chù vào lúc ấy

đã trở thành các vị homosapiens

và giá buốt trong cuộc bể dâu có tên băng hà cũng sẵn sàng giết chết tổ tiên con người

bao nhiêu lần đất thay hình đổi dạng

con chuột chù vẫn tiếp tục cuộc hành trình thầm lặng về cõi người

trong cuộc tồn sinh của loài giống

cuộc tiến hóa của con người như bức tranh hùng vĩ khắc họa đầy đủ nhất cuộc thử thách không hề khoan nhượng của đất

không hề có mưu toan nào ở đây cả

sự thử thách của đất như một tiết tấu điền giã (cũng như tình yêu của tôi và em, một tiết tấu nhân thế ) trong bản hòa âm vĩ đại của tồn tại

đất – niềm khao khát

đừng hỏi vì sao tôi nhìn thấy niềm khao khát của đất từ trong sâu thẳm mắt em

niềm khao khát chỉ có thể nhìn thấy trong ánh mắt em nếu không có một ngày lũ ong nâu bay vào làng nói với người làng tôi rằng hãy từ bỏ những bài ca cũ kỹ về đất

những bài ca nói về tình bằng hữu nơi mặt đất

lũ ong nâu bảo con cháu loài homo sapiens không thể là bằng hữu với con cháu lũ khủng long tàn bạo

chúng bảo vào một ngày không xa

đám bò sát cháu chít lũ khủng long còn sót lại đã nghĩ ra cách khôi phục quyền bá chủ mặt đất của cha ông chúng bằng cách giả dạng con người

em nói như thế thì chẳng có tình bằng hữu nơi mặt đất hay sao

lũ ong nâu bảo chỉ có tình bằng hữu giữa con người với con người

và giữa con người với những loài giống khác không phải là cháu con của lũ khủng long

em nói với tôi là làm sao để có một cuộc cách mạng về loài nơi mặt đất

rằng em sinh ra nơi mặt đất

nên niềm khao khát của em là niềm khao khát của đất

đất – sự giận dữ

làm sao đám con cháu lũ khủng long lại dám gỉả dạng con người buông những lời kiêu căng hiếu sát giữa buổi văn minh lũ hổ trên rừng cũng từ bỏ thói hung hăng man rợ

vào một sáng tháng bảy tôi nghe đất gào lên giữa màu nắng buổi chớm thu

và lập tức sau đó những âm vang giận dữ của đất dội lại từ những cành cây kẽ lá những lời bi tráng

một bài hịch ca kỳ dị của thế kỷ

em chín cửa con sông phù sa bát ngát

ngực trần nghìn năm khoả hương sắc dậy thì

xôn xao lau lách

bờ bến bãi ngồi đứng không yên

ngọn sóng ba đào vỗ nên miền sử thi lộng lẫy

lũ quỉ ở bên kia bờ cõi luân thường nghìn năm rình rập

em nền văn hoa trầm tích nghìn năm phủ niềm cảm hứng vô biên

những dấu vết một thời hương sắc còn nguyên trong đất

kẻ hậu thế nhìn ra vào một ngày cả thế giới không tiếc lời ngợi ca

ở bên kia bờ cõi luân thường

lũ ngông cuồng của thế kỷ nhảy lồng lên vì ghen tức

là Gò Mun hay Gò Sành hay Óc Eo hay Đồng Đậu hay Sa Huỳnh hay Đông Sơn

hết thảy đều là những vẻ châu ngọc của em kiêu sa nghìn năm văn hiến dấu tích của những cuộc đá cũ đá mới vô tiền khoáng hậu những cuộc đổi thịt thay da bỗng hoá thành hình hài chim hồng chim lạc bay suốt cõi vô thường

ở bên kia bờ cõi luân thường

lũ mặt đen nghiến răng hậm hực

là cày bằng đao

trồng bằng lửa

hay cày bằng trâu bằng máy

trồng bằng những hạt giống buổi văn minh

hết thảy là thuộc về một dòng sử lịch nối liền rừng biển

con chim hồng chim lạc bay suốt chiều dài lập đất giữ đất

vào một hôm

lâu lắm

chỉ mới vừa nghe đám cháu chít lũ khủng long ở bên kia bờ cõi luân thường ậm oẹ chuyện lấn đất

lũ chim hồng chim lạc suốt ngày đêm bay suốt dòng lịch sử để báo cho đất biết tham vọng của lũ tham tàn

một ngày sử lịch chép bằng những tiếng thét dậy trời làm bàng hoàng thế kỷ

đất – những vẻ đẹp vĩnh hằng

và vẫn dấu bên trong nó năng lực làm sản sinh những vẻ đẹp vĩnh hằng, tháng sáu hun hút nắng, từ làng Cù nhỏ bé nhìn lên núi Voi Nằm, hoa muồng đỏ rực góc nhân gian, màu thắm của hoa như đang cố xóa đi những lận đận vẫn từng ngày đậu lại nơi ánh mắt người làng, tôi thử đánh thức tình cảm mình, chợt thấy những giọt nước mắt của ai đó đang nhỏ xuống màu hoa muồng đỏ thắm, thì ra, vẻ đẹp vĩnh hằng là gồm có cả những lận đận nhân gian và màu thắm của hoa, có lần, đứng giữa ngôi làng Cù thân thiết của mình, đứng ở giữa mưa, tôi nghe như đang vang lên bản hòa âm diệu kỳ của tồn tại, thật ra, những hạt mưa chạm vào mặt đất làm phát ra những tiết tấu như có bàn tay ai đó đang say mê gõ nhịp, thì chẳng phải thứ tiết tấu ấy là chỉ để dành riêng cho cõi nhân gian, tôi nghe như có lời đáp lại tự trong thẳm sâu nghĩ ngợi của mình, phải, để bù vào những kỳ khu bất trắc, và cũng tự trong thẳm sâu nghĩ ngợi, tôi nhìn thấy những mảnh đời ấu thơ của mình, mưa, tôi trần truồng chạy trong mưa, không còn nhớ gì cả, chỉ thấy có tôi và mưa, và những dòng sông mưa bắt đầu chảy qua mặt đất, tôi nằm dài trên dòng sông mưa, và chẳng mấy chốc đã thấy mình đứng giữa cõi khác, cõi đẹp nhất của buổi ấu thơ, thì ra, vẻ đẹp vĩnh hằng là được nhìn thấy qua ánh mắt trẻ thơ