Airbus trả phạt 3,6 tỉ euro vì hối lộ nhiều nước, liên quan Việt Nam

Airbus sẽ trả tiền phạt kỷ lục 3,6 tỉ euro - tương đương 3,9 tỉ USD - cho Anh, Pháp, Mỹ để dàn xếp cuộc điều tra hối lộ để thắng hợp đồng ở 20 quốc gia.

Hồ sơ của phía Mỹ có nêu tên phi vụ bán máy bay quân sự C-295 cho Việt Nam.

Những bí ẩn bên trong siêu máy bay A380

Siêu phi cơ Boeing 747 sau hơn 50 năm tung cánh

Giới chức Anh sẽ nhận được 1 tỉ euro, Pháp nhận 2,1 tỉ và Mỹ nhận 500 triệu euro.

Thỏa thuận từng được loan báo công khai đầu tuần, nhưng hôm 31/1, tòa án ba nước chính thức thông qua.

Airbus thuê mướn hơn 130.000 nhân viên ở trên thế giới, đặt trụ sở tại Toulouse, Pháp.

Năm 2016, công ty tự khai báo với giới chức về cáo buộc hối lộ, và đề nghị các thanh tra viên xem xét hồ sơ về việc Airbus sử dụng các nhà môi giới nước ngoài.

Thông cáo của Bộ Tư pháp Mỹ nói đây là cuộc dàn xếp lớn nhất lịch sử về hối lộ ở hải ngoại.

Đây là cuộc điều tra của ba quốc gia Anh, Pháp, Mỹ.

Trong thỏa thuận gọi là Deferred Prosecution Agreement (DPA), Airbus sẽ không phải đối diện với truy tố hình sự, và chỉ trả tiền phạt.

Airbus sẽ tiếp tục bị giới chức theo dõi trong thời gian ba năm, và mọi vi phạm trong ba năm tới có thể dẫn tới truy tố.

Cụ thể, Airbus đạt thỏa thuận dàn xếp với các nhà điều tra Anh liên quan hối lộ tại Malaysia, Sri Lanka, Đài Loan, Indonesia và Ghana.

Các khoản hối lộ toàn cầu của Airbus diễn ra ít nhất từ 2008 và kéo dài ít nhất tới 2015.

Phán quyết thông qua thỏa thuận dàn xếp, do Tòa Cao cấp London duyệt hôm 31/1, nhận định:

"Airbus có những chính sách và thủ tục ngăn hối lộ vào thời gian liên quan. Nhưng trước tháng 9/2014, các chính sách và thủ tục này được dễ dàng bỏ qua hay vi phạm, và tồn tại một văn hóa doanh nghiệp cho phép có hối lộ của các đối tác và / hoặc nhân viên Airbus trên thế giới."

Theo cáo trạng của các nhà điều tra Anh, từ 2011 tới tháng 6/2015, Airbus đã không ngăn việc hối lộ liên quan thương vụ mua máy bay Airbus của công ty AirAsia và AirAsia X.

AirAsia và AirAsia X là hai hãng bay đặt trụ sở ở Malaysia.

Từ 2005 tới tháng 11/2014, hai hãng này đặt mua 406 máy bay của Airbus.

Trong số này, 180 máy bay bị cáo buộc là được mua nhờ các khoản hối lộ trị giá 50 triệu USD theo hình thức tài trợ cho một đội thể thao.

Đội thể thao này thuộc sở hữu của hai lãnh đạo trong AirAsia.

Đài Loan

Các nhà điều tra Anh cáo buộc từ tháng 7/2011 tới tháng 6/2015, Airbus đã không ngăn việc hối lộ liên quan nhân viên của TransAsia Airways.

TransAsia Airways (TNA) là hãng hàng không tư nhân đầu tiên của Đài Loan, đã ngừng hoạt động từ 2016.

Từ 2010 tới 2013, Airbus chuyển tiền, thông qua hai công ty của môi giới, cho một giám đốc của TNA.

Trong thời gian này, TNA mua 20 máy bay Airbus.

Indonesia

Các nhà điều tra Anh cáo buộc Airbus có bê bối liên quan thương vụ mua máy bay của PT Garuda Indonesia và Citilink Indonesia.

PT Garuda Indonesia (Persero) Tbk (Garuda) là hãng bay quốc gia của Indonesia.

Citilink Indonesia là công ty bay giá rẻ trực thuộc Garuda.

Theo cáo buộc, từ 2011 tới 2014, một môi giới của Airbus trả 3,3 triệu USD cho nhiều người của Garuda và Citilink.

Trung Quốc

Còn Bộ Tư pháp Mỹ mô tả hành vi của Airbus tại Trung Quốc.

Theo đó, từ 2013 tới 2015, Airbus dùng một đối tác ở Trung Quốc, trả tiền cho họ để dùng làm tiền hối lộ cho quan chức Trung Quốc.

Để che giấu, Airbus không trả trực tiếp cho đối tác này, mà trả vào tài khoản ngân hàng ở Hong Kong của một công ty khác.

Phía Mỹ cũng nói Airbus đã mời các lãnh đạo của nhiều công ty quốc doanh và hàng không quốc doanh, thỉnh thoảng có gia đình đi theo, thăm Mỹ, dự các sự kiện do Airbus trả toàn bộ chi phí. Ví dụ, lãnh đạo các công ty và hãng bay Trung Quốc đã dự một sự kiện tại Maui, Hawaii, từ 28/7 tới 2/8 năm 2013, với hoạt động như đánh golf.

Tháng 7/2014, Airbus trả 10,35 triệu euro vào tài khoản ở Hong Kong của một 'nhà tư vấn 3' nhưng thực chất là để chuyển cho 'nhà tư vấn 1'. 'Nhà tư vấn 1' được mô tả là 'một doanh nhân Trung Quốc mà trong quá khứ đã chứng tỏ khả năng lobby chính quyền Trung Quốc'.

Việt Nam

Tài liệu công bố chính thức của Bộ Tư pháp Mỹ cũng có phần nói về cáo buộc tại Việt Nam.

Đây là liên quan việc Airbus bán máy bay quân sự C-295 cho Ghana, Indonesia và Việt Nam.

Phần về Việt Nam không đề cập có hay không việc Airbus hối lộ quan chức Việt Nam.

Thay vào đó, cáo buộc của Mỹ là Airbus đã sử dụng môi giới để giúp xúc tiến bán máy bay quân sự C-295.

Liên quan vụ mua bán, Airbus sẽ trả "đóng góp chính trị, chi phí, hay tiền hoa hồng" (political contributions, fees, commissions) cho các bên thứ ba.

Mỹ nói rằng từ khoảng 2009 tới 2014, Airbus tìm cách bán máy bay quân sự cho Việt Nam, với kết quả là bán được ba chiếc C-295.

Hợp đồng bán ba chiếc C-295 giữa Airbus và Bộ Quốc phòng Việt Nam ký ngày 17/12/2013.

Trong đơn gửi Bộ Ngoại giao Mỹ để xin duyệt danh sách Quản lý buôn bán vũ khí quốc tế (ITAR), Airbus khai rằng họ không hề trả đóng góp chính trị, chi phí, hoặc tiền hoa hồng (political contributions, fees, commissions) liên quan thương vụ. Lá đơn được ký bởi một nhà quản l‎ý của phân nhánh Quốc phòng - Không gian của Airbus đặt tại Tây Ban Nha.

Nhưng các nhà điều tra Mỹ nói Airbus, hoặc người liên quan Airbus, đã hứa hẹn trả "đóng góp chính trị, chi phí, hoặc tiền hoa hồng" (political contributions, fees, commissions) là 6.150.226 Euro.

Hồ sơ của Mỹ mô tả tiếp rằng, một Tổ chức 4 (Organization 4), là một công ty Hong Kong làm ăn ở Việt Nam. Có ba Nhà tư vấn 6, 7, 8, đều là công dân nước ngoài, là đối tác kiểm soát Tổ chức 4.

Nhà tư vấn 7 được Mỹ mô tả là có quan hệ cá nhân lâu dài với các quan chức chính phủ và lãnh đạo hàng không Việt Nam.

Tổ chức 4 bắt đầu làm việc cho Airbus từ khoảng năm 2002.

Từ tháng 10/2002 tới tháng 7/2014, Airbus có nhiều thỏa thuận với Tổ chức 4.

Ngày 20/12/2013, sau khi bán xong C-295 cho Việt Nam, Airbus có thỏa thuận sẽ trả cho Tổ chức 4 khoản phí thành công, là 6.150.226 Euro. Và rốt cuộc, theo phía Mỹ, Airbus đã thực trả ít nhất 2.935.541 Euro, theo thỏa thuận.