Các chuyên gia nói về cam kết của Việt Nam ở COP26
Nguồn hình ảnh, Reuters
Việt Nam đã tạo ra nhiều chú ý tại hội nghị về biến đổi khí hậu (COP26) khi Thủ tướng Phạm Minh Chính đưa ra cam kết đạt phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050, tham gia cam kết giảm phát thải metan toàn cầu và Tuyên bố Glasgow các nhà lãnh đạo về rừng, sử dụng đất.
Trong bài phát biểu tại COP26 ngày 1/11, ông Phạm Minh Chính nói: "Về phần mình, mặc dù là nước đang phát triển mới chỉ bắt đầu tiến trình công nghiệp hóa trong hơn ba thập kỷ qua, Việt Nam là một nước có lợi thế về năng lượng tái tạo, sẽ xây dựng và triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính mạnh mẽ bằng nguồn lực của mình, cùng với sự hợp tác và hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, nhất là các nước phát triển, cả về tài chính và chuyển giao công nghệ, trong đó có thực hiện các cơ chế theo Thỏa thuận Paris, để đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050".
Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Việt Nam Trần Hồng Hà được dẫn lời nói COP26 là thời cơ cho Việt Nam "tiếp tục thay đổi mô hình phát triển kinh tế, chuyển từ phát triển không bền vững dựa vào tài nguyên sang tăng trưởng xanh, kinh tế carbon thấp, kinh tế tuần hoàn".
Tại COP26, Thủ tướng Anh, nước chủ nhà đăng cai hội nghị, Boris Johnson kêu gọi các nước đồng ý duy trì mục tiêu hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở 1,5 độ C so với thời tiền công nghiệp.
Bà Claire Stockwell, chuyên gia về chính sách khí hậu của Climate Analytics, nói với BBC News Tiếng Việt hôm 13/11 rằng họ đang trong quá trình đánh giá mục tiêu giảm phát thải ròng bằng không vào năm 2050 của Việt Nam.
Bà Stockwell chỉ ra rằng Việt Nam đã ký vào Tuyên bố chuyển đổi từ điện than sang điện sạch tại COP26.
Theo Tuyên bố này, Việt Nam và một số quốc gia cam kết nhanh chóng mở rộng quy mô công nghệ và chính sách trong thập niên này để đạt được quá trình chuyển đổi từ sản xuất điện than vào những năm 2030 (hoặc càng sớm càng tốt) cho các nền kinh tế lớn và trong những năm 2040 (hoặc càng sớm càng tốt sau đó) trên toàn cầu.
Thỏa thuận cũng nói các nước sẽ ngừng cấp giấy phép cho các dự án phát điện chạy bằng than mà chưa có thỏa thuận tài chính, ngừng các kế hoạch xây dựng mới và chấm dứt hỗ trợ trực tiếp mới của chính phủ.
Bà Claire Stockwell nói: "Để hạn chế mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở 1,5 độ C của Thỏa thuận Paris, than đá phải được loại bỏ dần khỏi ngành điện vào năm 2030 trong nhóm OECD và trên toàn cầu vào năm 2040."
"Việc Việt Nam thông qua thỏa thuận loại bỏ than là một bước phát triển đáng hoan nghênh."
"Tuy nhiên, điều quan trọng là việc chuyển đổi từ than đá cần chuyển sang năng lượng tái tạo chứ không phải chuyển sang khí đốt tự nhiên, và việc loại bỏ hoàn toàn cần đạt được vào năm 2040 chứ không phải 'vào những năm 2040'," bà Claire Stockwell nói.
Tích cực
Nói với BBC News Tiếng Việt, bà Christina Ameln, cố vấn về phát triển bền vững tại Purple Ivy, Thụy Điển, nhận xét cam kết của Việt Nam rất tích cực.
"Chúng tôi rất mừng khi Việt Nam đang tiến tới mục tiêu loại bỏ nhiệt điện than và tham gia nhiều hơn vào Cuộc đua đạt phát thải ròng bằng 0."
"Đây chính là chứng tỏ sự đi đầu, đặc biệt là ở Đông Nam Á, nơi than đá đã tăng mạnh trong thập niên qua do nhu cầu năng lượng tăng lên."
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Theo những cam kết đã công bố, đến 2030, bằng nguồn lực trong nước, Việt Nam cam kết giảm 9% tổng lượng phát thải khí nhà kính và tăng lên tới 27% khi có hỗ trợ quốc tế song phương, đa phương.
Chính phủ Việt Nam cũng nói sẽ tăng nhanh tỷ lệ năng lượng tái tạo lên 20% tổng nguồn cung sơ cấp vào 2030 và đạt 30% đến 2045; mức độ phát thải trên tổng GDP đến 2030 giảm gần 15% và phát thải khí mêtan trong sản xuất nông nghiệp giảm đến 10%.
Bà Christina Ameln nói: "Mọi người đặt câu hỏi về việc cam kết sẽ được thực thi như thế nào."
"Không dễ dàng gì để chuyển sang năng lượng tái tạo và rút khỏi các khoản đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch. Nó không thể xảy ra trong một sớm một chiều nhưng phải diễn ra nhanh chóng."
"Mặc dù vậy, theo kinh nghiệm của tôi, Việt Nam nhận ra điều gì tốt nhất cho đất nước của họ. Đang có cơ hội thực sự để đối phó với biến đổi khí hậu và chào đón các nhà đầu tư coi năng lượng xanh là tương lai," bà Christina Ameln bình luận.
Nguồn hình ảnh, Reuters
'Có thể làm được'
Trả lời BBC News Tiếng Việt hôm 13/11, Tiến sĩ Đỗ Nam Thắng, chuyên gia về môi trường làm việc tại Đại học Quốc gia Australia, nhận định các cam kết của Việt Nam tại COP26 có thể hoàn thành.
"Việt Nam có nguồn tài nguyên năng lượng tái tạo đáng kể. Nghiên cứu gần đây của chúng tôi cho thấy rằng Việt Nam có tiềm năng đạt hơn 90% tỷ lệ năng lượng mặt trời và năng lượng gió trong cơ cấu nguồn, cùng với việc tích trữ năng lượng qua thủy điện tích năng. Như vậy, Việt Nam có thể có nhiều nguồn điện năng với chi phí cạnh tranh."
Ông Đỗ Nam Thắng, đã làm nhiều nghiên cứu về năng lượng tái tạo ở Việt Nam, cho biết:
"Năng lượng gió ngoài khơi đặc biệt có tiềm năng lớn để cung cấp điện và góp phần giảm đáng kể phát thải khí nhà kính."
"Thúc đẩy việc tiếp nhận năng lượng tái tạo có thể nhiều hơn nữa, dựa trên thành công gần đây của Việt Nam trong việc phát triển năng lượng mặt trời và điện gió trên đất liền, giúp Việt Nam trở thành quốc gia hàng đầu ở Đông Nam Á trong mảng này."
COP26 đã khuyến khích các nước phát triển đưa ra các cam kết tài chính mới.
Vương quốc Anh cam kết hỗ trợ 110 triệu bảng Anh cho vùng Đông Nam Á thông qua Quỹ Tài chính xúc tác xanh ASEAN hợp tác với Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB).
Ngoài ra, Nhóm Phát triển Cơ sở hạ tầng tư nhân (PIDG) do Bộ Ngoại giao và Phát triển Anh hỗ trợ sẽ đầu tư thêm 210 triệu bảng Anh cho các dự án xanh ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam.
Vương quốc Anh cũng công bố thêm khoản tài trợ 274 triệu bảng Anh thông qua Chương trình Hành động Khí hậu vì một châu Á bền vững, nhằm tăng cường khả năng chống chịu của các nền kinh tế và các cộng đồng dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu, bao gồm Việt Nam.
Tiến sĩ Đỗ Nam Thắng nhấn mạnh: "Các yếu tố chính để Việt Nam thực hiện được cam kết sẽ bao gồm mối quan hệ đối tác chặt chẽ giữa chính phủ, các doanh nghiệp và cộng đồng; và hỗ trợ quốc tế."
Đồng bằng sông Cửu Long
Đồng bằng sông Cửu Long là một trong những vùng bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu (BĐKH).
Khu vực này rất cần sự trợ giúp đặc biệt của các quốc gia phát triển, đặc biệt là các nguồn tài chính khí hậu để ứng phó với BĐKH.
"Tôi hy vọng rằng vai trò của một hội nghị lớn như COP 26 sẽ được thể hiện, và sẽ giúp đỡ nhiều cho các quốc gia chịu ảnh hưởng của BĐKH như Việt Nam," nhà báo Đình Tuyển, người có nhiều năm đưa tin từ đồng bằng sông Cửu Long và từng tham dự COP 23 bình luận trong chương trình "Đa chiều Nhiều ý" của BBC News Tiếng Việt hôm 12/11.
Ông Đình Tuyển nói thêm ông có niềm tin vào cam kết xóa bỏ phá rừng của Việt Nam vào 2030, mặc dù việc thực hiện cam kết này sẽ khó.
Cũng trong chương trình, bà Nguyễn Minh Thúy, Viện phó Viện ứng dụng Phương Đông, người từng có nhiều năm kinh nghiệm làm việc trong các dự án chống BĐKH ở Việt Nam nói:
"Tôi mong rằng các nhà lãnh đạo có nhiều cuộc họp, nhiều chính sách khuyến khích thúc đẩy các đơn vị nghiên cứu, các tổ chức tư vấn được tham gia nhiều hơn khi họ cân nhắc yếu tố khí hậu trong việc đưa ra các chính sách phát triển kinh tế, xã hội cho địa phương của mình".
