LHP Việt Nam 23 khép lại với chiến thắng cao nhất thuộc về Tro tàn rực rỡ. Không chỉ giành Bông sen Vàng, tác phẩm còn thắng hàng loạt giải thưởng ở hạng mục đạo diễn, quay phim, âm nhạc, nam phụ xuất sắc.
Thành tích này cho thấy dòng phim nghệ thuật vẫn có chỗ đứng riêng, đồng thời khẳng định tên tuổi đạo diễn Bùi Thạc Chuyên trong làng điện ảnh.
Sau nhiều năm vắng bóng, Bùi Thạc Chuyên chứng tỏ “gừng càng già càng cay” với tư duy làm phim độc đáo. Dù bước sang độ tuổi U60, anh vẫn thừa sức đánh bại hàng loạt đạo diễn trẻ tuổi hơn, có nhiều phim đạt doanh thu 100 tỷ đồng như Victor Vũ, Nguyễn Quang Dũng, Vũ Ngọc Đãng, Võ Thanh Hòa…
 |
Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên (phải) phát biểu khi nhận giải tại LHP Việt Nam lần thứ 23. |
Tư duy làm phim độc lập
Trong nhiều cuộc phỏng vấn, Bùi Thạc Chuyên luôn tự nhận mình là một nhà làm phim độc lập. Tức là, anh làm phim trước hết để phục vụ cái tôi cá nhân, thể hiện quan điểm nghệ thuật riêng qua tác phẩm hơn là đáp ứng thị hiếu khán giả.
Có lẽ vì thế, phần lớn các phim do Bùi Thạc Chuyên đạo diễn đều không dễ xem, thuộc dạng khó cảm với nhiều người.
Dẫu vậy, trong sự nghiệp Bùi Thạc Chuyên từng có lần “lấn sân” sang dòng phim thương mại với Lời nguyền huyết ngải (2012). Tác phẩm quy tụ dàn diễn viên trẻ đẹp như Yu Dương, Phan Anh, Trịnh Minh Huy,… đạt thành tích khá tốt khi ra mắt, thu hơn 16 tỷ đồng chỉ trong một tuần.
Đến nay, Lời nguyền huyết ngải vẫn được đánh giá là một trong những phim trinh thám huyền bí hay nhất của điện ảnh Việt. Nhưng đó cũng là lần “đổi gió” duy nhất của đạo diễn.
  |
Hình ảnh trong phim Lời nguyền huyết ngải. |
Trong sự nghiệp, Bùi Thạc Chuyên đã có những lần rẽ hướng khá thành công như vậy. Từ xuất phát điểm là diễn viên sân khấu, anh chuyển sang làm phim. Từ phim truyền hình, anh nhảy sang làm phim ngắn rồi quyết tâm theo đuổi điện ảnh.
Dù ở lĩnh vực nào, Bùi Thạc Chuyên cũng nhanh chóng đạt thành công. Phim ngắn đầu tay của anh Cuốc xe đêm (2000) thắng giải Ba hạng mục Cinéfondation tại LHP Cannes 2000. Phim điện ảnh đầu tay Sống trong sợ hãi (2005) cũng đem về nhiều giải thưởng trong và ngoài nước, bao gồm cả giải Đạo diễn xuất sắc tại Cánh diều 2005.
Phong cách cá nhân độc đáo
Kể từ Sống trong sợ hãi, Bùi Thạc Chuyên không làm quá nhiều phim. Số tác phẩm ra mắt chỉ đếm trên đầu ngón tay nên nhiều người hay đặt cho anh biệt danh "đạo diễn kén phim”.
Thế nhưng, tác phẩm nào gắn mác Bùi Thạc Chuyên cũng tạo ấn tượng mạnh, gây tiếng vang lớn trong nước lẫn quốc tế.
Bộ phim ồn ào và khiến khán giả choáng váng nhất phải là Chơi vơi (2009). Nội dung xoay quanh cuộc sống của một cặp vợ chồng mới cưới. Người vợ vì không thỏa mãn với chồng nên đã ngoại tình, đồng thời vướng vào mối quan hệ đồng giới rắc rối.
Dự án là một trong những phim Việt đầu tiên khai thác đề tài đồng tính nữ, với những góc nhìn và quan điểm còn xa lạ với khán giả bấy giờ. Nhiều người sau khi xem xong phim vẫn không chắc có thể thẩm thấu được tác phẩm.
  |
Chơi vơi được đánh giá là tác phẩm táo bạo của Bùi Thạc Chuyên. |
Thậm chí, đến đạo diễn cũng phải thốt lên trong một bài phỏng vấn: “Sau phim Chơi vơi, nhiều khán giả coi tôi là đạo diễn của những bộ phim chậm chạp, nặng nề và khó hiểu”.
Dù khó xem, các tác phẩm của Bùi Thạc Chuyên đều là những lát cắt cuộc sống, không hề xa lạ mà gần gũi với xã hội đương thời.
Trung thành với lối kể chậm rãi, anh đưa vào mỗi tác phẩm nhiều câu hỏi, để lại suy ngẫm cho người xem ngay cả khi phim kết thúc.
Bên cạnh tài đạo diễn, thành công của Bùi Thạc Chuyên còn đến từ sự cẩn trọng, kỹ càng. Chỉ riêng việc viết kịch bản đã ngốn của anh nhiều năm trời trước khi bấm máy. Mỗi kịch bản đều được đầu tư, viết đi viết lại hàng chục lần.
Tâm huyết với Tro tàn rực rỡ
Sự kỹ tính của Bùi Thạc Chuyên thể hiện trong tác phẩm mới nhất Tro tàn rực rỡ, khiến anh mất hơn 7 năm chuẩn bị và thực hiện.
Dự án được chờ đợi vì nhiều lý do. Phần vì đây là tác phẩm đánh dấu sự trở lại của Bùi Thạc Chuyên sau 10 năm không ra mắt phim điện ảnh kể từ Lời nguyền huyết ngải (2012). Phần vì kịch bản được chuyển thể dựa trên 2 truyện ngắn của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư.
Theo nhà làm phim, đây là dự án tâm huyết được anh ấp ủ trong suốt thời gian vắng bóng, mất 2 năm chuyển thể kịch bản, 5 năm chuẩn bị, tìm bối cảnh và quay phim.
Đạo diễn cũng dành nhiều thời gian vào thăm Cà Mau để hiểu đời sống của người dân bản địa, từ đó giúp tác phẩm chân thật hơn.
  |
Tro tàn rực rỡ là dự án được đạo diễn Bùi Thạc Chuyên ấp ủ trong nhiều năm trời. |
Với định hướng từ đầu là làm phim nghệ thuật, Bùi Thạc Chuyên không đặt nặng doanh thu mà tập trung thể hiện phong cách cá nhân. Anh cũng không lựa chọn các ngôi sao, trái lại đặt niềm tin vào dàn diễn viên thực lực gồm Lê Công Hoàng, Juliet Bảo Ngọc Doling, Phương Anh Đào, Ngô Quang Tuấn, NSƯT Hạnh Thúy, Thạch Kim Long…
Thế nên, không hề bất ngờ khi Tro tàn rực rỡ thắng lớn tại LHP Việt Nam năm nay. Trước đó, phim cũng giành giải cao nhất tại LHP ba lục địa ở Pháp, thắng 4 giải quan trọng tại Cánh diều 2023 trong đó có Đạo diễn xuất sắc.
Có thể thấy, quan điểm về nghề của Bùi Thạc Chuyên hoàn toàn trái ngược với tư duy làm phim “mì ăn liền”. Để hoàn thành một tác phẩm, đạo diễn có thể dành cả chục năm, mất nhiều công sức và tâm huyết.
Nhưng loạt giải thưởng Bùi Thạc Chuyên đạt được từ Tro tàn rực rỡ cho thấy những gì anh bỏ ra là hoàn toàn xứng đáng.
