LGBT, tình yêu đồng giới và những định kiến ở Việt Nam
- Bình Khuê
- BBC Tiếng Việt
Nguồn hình ảnh, Getty Images
"Hoàn toàn chưa," Nguyễn Hoàng Minh Thư cười tươi, cho biết cô chưa từng có cảm xúc đặc biệt với bất kỳ người phụ nữ nào trước khi cô gặp tình yêu hiện tại.
Thường "ưu ái con gái" trong các mối quan hệ bạn bè, nhưng người yêu trước đây của Nguyễn Vũ Trúc Như là một bạn trai.
Giờ đây, họ đang là một cặp tình nhân.
Hai cô gái, hai thí sinh tham gia chương trình Anh chàng Độc thân, phiên bản Việt Nam, hồi tháng 9/2018 đã gây sốc cho người xem và truyền thông thế giới khi một người ngỏ lời với một người trước ống kính máy quay.
"Lúc đó lạ lắm, mới ở với nhau chỉ có chừng 10 ngày nhưng cảm giác như đã bên nhau, gắn bó với nhau từ rất lâu rồi," Minh Thư nói.
"Cảm giác như tình cảm tiến triển rất nhanh," Trúc Như tiếp lời.
Việt Nam được đánh giá là một quốc gia Á châu tương đối cởi mở đối trong vấn đề đồng tính, và chuyện tình yêu đồng giới không phải là điều gì quá xa lạ.
Quan hệ đồng tính và tình dục đồng giới không phải là điều bất hợp pháp.
Các cuộc diễu hành, lễ hội Viet Pride dành cho người đồng tính đã được tổ chức đều đặn hàng năm kể từ 2012 tới nay.
Định kiến xã hội
Tuy nhiên, mọi thứ không hẳn lạc quan đến vậy.
Một nghiên cứu mới đây do USAid kết hợp với UNDP thực hiện cho thấy tại Á châu, trong đó có Việt Nam, cộng đồng LGBT không được hỗ trợ đầy đủ về mặt chính sách và pháp luật.
Bị kỳ thị, phân biệt đối xử nặng nề, họ phải đối diện rất nhiều khó khăn từ nhiều phía, bao gồm cả từ gia đình, nơi làm việc, trên truyền thông. Họ cũng gặp khó khăn trong lĩnh vực y tế, giáo dục.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Định kiến xã hội khiến nhiều người sống trong tâm trạng thu mình.
"Rất nhiều bạn bè người Việt của tôi trong giới LGBT không công khai thiên hướng tình dục với gia đình," Anh-Thu Nguyen, Việt kiều Mỹ, nhà sản xuất chương trình Anh chàng Độc thân, cho biết, "dẫu cho họ có một cuộc sống hoàn toàn của người thuộc cộng đồng LGBT."
Những người bạn đó của Anh-Thu (bản thân cô cũng là một 'queer'), có lẽ vẫn là những người may mắn.
Không hiếm trường hợp chỉ biết giấu kín điều bí mật cho riêng mình.
"Tôi đã từng nghĩ rằng tôi là người đồng tính duy nhất trên thế giới, bởi tôi không thể chia sẻ với bất kỳ ai khác trong cộng đồng mình," Lê Thư, hiện làm việc cho Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường (iSEE) ở Hà Nội, nói với Human Rights Campaign (HRC).
Vài năm trước, đã từng có khách mời, một chàng trai trẻ trung và thành đạt làm việc cho một công ty đa quốc gia, và người mẹ anh, từ chối trả lời buổi phỏng vấn ghi hình của BBC vào phút chót.
Tuy có chỗ dựa là người mẹ đầy cảm thông, chia sẻ, đồng hành cùng con ngay từ những năm tháng hoang mang tuổi mới lớn, nhưng người thanh niên đó nói anh vẫn chưa sẵn sàng đối diện với phản ứng có thể có từ xã hội.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
'Chuyện gây sốc'
Trong một xã hội như vậy, câu chuyện của Minh Thư và Trúc Như khiến công chúng "có chút bối rối, chút sốc, chút kinh ngạc", Anh Tran, giám đốc sản xuất Anh chàng Độc thân, nhận xét.
Theo cách nhìn của Việt kiều Mỹ này thì "chúng ta đang ở trong một quốc gia vô cùng bảo thủ khi bàn tới các vấn đề mang tính nhạy cảm như giới tính, tình dục", nơi mà ngành truyền hình hiện đang ở giai đoạn giống như "truyền hình Mỹ thời thập niên 1960", và vẫn đang chịu sự kiểm duyệt gắt gao.
Đó cũng là quốc gia có "có nền văn hóa luôn kêu gọi mọi người phải sống vì cả cộng đồng", Lê Thư được HRC, tổ chức vận động cho quyền của người đồng tính trên thế giới, dẫn lời.
Điều này, theo Lê Thư, "có lúc khiến các nhóm thiểu số rơi vào tình thế nhiều rủi ro, bởi họ không được chào đón, không được nhắc tới".
Nguồn hình ảnh, Hình do Minh Thư và Trúc Như cung cấp
Câu chuyện của cặp đôi Minh Thư - Trúc Như cũng gây sốc cho cả giới LGBT Việt Nam.
Anh-Thu nói rằng những cung bậc cảm xúc đi từ phấn khích cho tới ngờ vực.
Một số người cho rằng câu chuyện "quá đẹp, đẹp tới mức khó tin". Một số khác mong đó thực sự là một câu chuyện có thật chứ không phải "chiêu trò" dàn dựng. Và không ít người ước giá như họ có đủ can đảm để "come out", dám công khai tình cảm.
Các thí sinh của The Bachelor luôn được mặc định là những cô gái mong tìm được ý trung nhân trong dáng dấp một người đàn ông hoàn hảo.
Không là ngoại lệ, Minh Thư lúc ban đầu đăng ký để "tìm kiếm tình yêu". Nhưng rồi cô nhận ra rằng với cô, tình yêu là thứ tình cảm đặc biệt giữa hai con người, không phân biệt giới tính.
"Tôi nghĩ các thí sinh tới với chương trình và mọi người xem chương trình là để theo dõi hành trình đi tìm tình yêu. Đó là cái đích cuối cùng," Minh Thư nói.
"Cho dù tôi đến với Trúc Như hay với anh chàng độc thân, hay một thí sinh nào khác đến với anh chàng độc thân, thì đó cũng là tìm được tình yêu của mình."
Những thay đổi
Cuộc diễu hành của người đồng tính lần đầu tiên được tổ chức tại Việt Nam hồi sáu năm về trước, với con số tham dự khá khiêm tốn, chừng vài chục người.
Nguồn hình ảnh, Getty Images
Năm nay, chương trình Viet Pride 2018 bắt đầu từ tháng 8, diễn ra tại nhiều tỉnh thành trên cả nước.
Thời gian một thập niên qua là lúc tại Việt Nam có nhiều thay đổi.
Về mặt pháp lý, dẫu chưa chính thức được công nhận nhưng hôn nhân đồng giới đã không còn bị cấm kể từ 1/2015.
Luật cũng đã được thông qua trong cùng năm, theo đó cho phép người phẫu thuật chuyển giới được đăng ký lại tên và giới tính theo nguyện vọng.
Về mặt xã hội, có vẻ như những thay đổi diễn ra chậm hơn.
Cặp đôi của Anh chàng Độc thân được fan quốc tế hân hoan chúc mừng, nhưng phản ứng từ trong nước thì không hoàn toàn tích cực.
Họ nhận được rất nhiều bình luận trên mạng xã hội, "ủng hộ có, trái chiều có, khiếm nhã có, kỳ thị cũng có", thậm chí có người cho rằng đây là một màn "dựng chuyện", Trúc Như chia sẻ.
Thế nhưng với sự thay đổi từ tâm lý e ngại của người đồng tính trong những năm trước tới sự mạnh dạn của những người như Minh Thư và Trúc Như, từ sự dè dặt trong cuộc diễu hành 2012 tới không khí nhiều sắc màu trong lễ hội Viet Pride 2018, cộng đồng LGBT Việt Nam ngày nay dường như đã mạnh mẽ hơn, dám lên tiếng nhiều hơn để bảo vệ tình cảm, hạnh phúc của mình.
Bởi như Trúc Như nói, đơn giản là, "Yêu là yêu thôi. Sao không dám nói?"
