Đôi lời: một bài viết ngắn mà để lại nhiều dấu hỏi.
+ Sao việc đặt tên đường cho các vị này đã làm từ lâu rồi, mà giờ lại bỗng thấy có “thắc mắc của người dân”?
+ “Người dân” đây cụ thể là nhiều hay ít, trong đó có nhân vật nào có kiến thức sâu rộng về văn hóa-lịch sử liên quan không, “thắc mắc” cụ thể là gì, …? “Thắc mắc” sao không đặt tên hai vị cho những con đường lớn, không làm lễ cho long trọng, hay sao?
+ Sở VH-TT “cho biết …” – là qua công văn, hay nói miệng, của cấp thẩm quyền nào trong Sở?
+ Sao mới chỉ thấy có báo Dân trí đưa thông tin (và báo Tiền phong đăng lại); không lẽ chỉ “cho” một báo “biết” ?
+ Trong bài mới chỉ “lý giải” về tên đường Alexandre De Rhodes thôi. Còn đường Trương Vĩnh Ký thì không có nội dung gì có thể gọi là “lý giải” cả, ngoài câu “đường này … tồn tại từ năm 1967 khi thành lập khu dân cư Tân Phú“; như thể đổ cho “Mỹ – Ngụy” đặt tên, thì nay đang tạm để vậy, chứ cụ Trương thì chẳng có công tích gì đáng để ghi danh, mà lại còn có “tội”, hay sao?
+ Cuối bài còn thòng một câu khó hiểu, “… việc đổi tên đường sẽ phải được thực hiện một cách kỹ lưỡng và chỉ đổi khi thật sự cần thiết” (?)
+ Liệu vụ này có liên quan gì tới việc năm 2019, Đà Nẵng tạm dừng đặt tên đường cho 2 vị giáo sĩ nước ngoài, trong đó có Alexandre De Rhodes? Dù trước đó, đã có nhiều trí thức thỉnh nguyện đặt tên đường cho hai vị. Và sau đó cũng có những ý kiến không đồng tình, phản đối việc tạm dừng đặt tên đường cho Alexander De Rhodes.
+ Và cuối cùng, nhưng rất đáng lưu tâm, là liệu nó có liên quan hay không tới thông tin được cho là, đầu năm 2022, có công văn của Ban Tuyên giáo TW yêu cầu không đặt tên Phan Thanh Giản, Trương Vĩnh Ký cho các công trình công cộng?
Để thấy … văn hóa thì trường tồn, nhưng chính trị thì … thống soái.
Ba Sàm
Q.Huy
Thứ hai, 11/12/2023
(Dân trí) – Trước thắc mắc của người dân, Sở VH-TT cho biết, Alexandre De Rhodes là người có công trong việc phiên âm tiếng Việt dưới dạng chữ Latin, hình thành chữ Quốc ngữ của Việt Nam.
Sở Văn hóa và Thể thao (VH-TT) TPHCM vừa giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri trên địa bàn về một số vấn đề được quan tâm. Trong đó, cơ quan này đã lý giải về việc đặt tên một số tuyến đường mà người dân còn thắc mắc thời gian qua.
Cụ thể, người dân trên địa bàn đã nêu thắc mắc về việc đặt tên một số nhân vật còn có ý kiến chưa thống nhất như Alexandre De Rhodes, Trương Vĩnh Ký.
Sở VH-TT TPHCM lý giải, đường Trương Vĩnh Ký hiện nay nằm tại phường Tân Thành (quận Tân Phú), đoạn từ đường Lũy Bán Bích đến đường Tân Sơn Nhì. Tuyến đường này có chiều dài khoảng 956m, lộ giới 21m, tồn tại từ năm 1967 khi thành lập khu dân cư Tân Phú.
Đường Alexandre De Rhodes thuộc phường Bến Nghé (quận 1), đoạn từ đường Phạm Ngọc Thạch đến đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa. Tuyến đường này có chiều dài 281m, lộ giới 20m.
Đây là một trong những con đường xưa nhất của Sài Gòn cũ. Ngày 2/6/1871, đường được đặt tên là Paracels (Hoàng Sa). Đến ngày 16/10/1871, đường được đổi tên lại thành Colombert.
Ngày 22/3/1955, chính quyền Sài Gòn cũ đổi lại tên đường là Alexandre De Rhodes. Đến ngày 4/4/1985, TPHCM đổi lại tên đường này thành Thái Văn Lung.
Đến ngày 16/9/1995, UBND TPHCM ra quyết định đổi tên đường Thái Văn Lung thành tên đường Alexandre De Rhodes như trước đây.
Sở VH-TT TPHCM thông tin thêm, ông Alexandre De Rhodes (1593-1660) là giáo sĩ, học giả, sinh tại Avignon trong một gia đình gốc Do Thái, quốc tịch Tòa thánh La Mã, gia nhập dòng Tên La Mã ngày 14/4/1612.
Năm 1618, ông được Giáo hội La Mã cho phép sang Đông Á truyền giáo. Năm 1624, ông đến Đàng Trong rồi ra Đàng Ngoài truyền đạo. Năm 1630, ông bị Trịnh Tráng trục xuất.
Năm 1640, ông lại đến Đàng Trong một lần nữa. Những năm 1636-1640, ông cùng một số linh mục người Bồ Đào Nha và các thầy giảng Việt Nam phiên âm tiếng Việt dưới dạng chữ La Tinh, soạn thảo một số sách trong đó có bộ Từ điển Việt-Bồ-La (1651).
Có thể nói, ông là người góp công lớn trong việc hình thành chữ Quốc ngữ của Việt Nam từ thế kỷ XVII.
Sở VH-TT cho biết, danh nhân Alexandre De Rhodes là người có công trong việc phiên âm tiếng Việt dưới dạng chữ Latin. Ngoài ra, việc đổi tên đường sẽ làm ảnh hưởng đến các giấy tờ của người dân, nên việc đổi tên đường sẽ phải được thực hiện một cách kỹ lưỡng và chỉ đổi khi thật sự cần thiết.
BA SÀM 