Em lại về Provins
Qua sân ga ngái ngủ
Qua chiếc cổng gỗ nhỏ sơn xanh
Qua nhịp cầu sắt gỉ
Qua dãy phố già nua

Và bâng quơ

Em lại cười - như thuở trước mỗi lần qua đây -
Có gì đâu ! Vẫn là nắng rất tầm thường, rất giản dị
Nắng nhỏ như cây kim
Nắng nhạt màu như nước suối

Nhưng chẳng còn đắm đuối
Khi đượm ngọt tình hoa

Vâng ! Em vẫn về đây

Tuy năm tháng đã hao gầy đi ít tuổi
Những khẩu hiệu vôi trên tường đã đổi
Mái tóc đậm màu hơn, thơm hơn
Nhưng lơ đãng với bàn tay gió thổi
Và nội cỏ những ngày hè.
Irène ! Đừng cười nữa em

Tiếng chuông nhà thờ Sainte Croix
Đã bớt là tiếng chuông hôm qua !

Và Provins, và em, và anh đã đổi
Như những giọt mưa
Như những ngón tay trên phím đàn piano
Như những lá thư viết vội
Như những tấm ảnh mừng tuổi đầu năm
Như những gì sẽ đi qua một lượt
Khoác trên vai một tấm áo tơi
Như khói thuốc lá
Như khói trong hơi thở mùa đông
Như những bàn tay tàn trong mùa khói lửa
Như những gót chân không còn nữa
Trên lối hẹn trở về
Và nội cỏ hoang trong những buổi đầu hè.

Irène ! Anh chỉ muốn một mình anh cười,
Như khi nhìn dân cười xanh biếc,
Như khi xem Tuyến, Lữ, Sa đóng kịch
Bên sân đình làng Sêu,
Như thấy lửa thêu hồng mái tóc người Hà Nội
Trong một đêm bật máu những làn môi
Xác người rơi bên xác lá rơi.

Nhưng anh chỉ cười một nửa
Riêng phần dư anh khóc như trẻ thơ
Khóc như mẹ lạc con
Khóc như ngày trở về Hà Nội cũ
Vắng mặt Liêm và những bạn cùng đi

Anh khóc sẽ chẳng bao giờ còn những buổi biệt ly

Nguội mấy tách cà phê
Tàn điếu thuốc lá

Anh khóc Paris chiều Noël gã lính say mềm

Gã khoe giọt nước mắt đầu tiên
Và câu chuyện tình đã úa

Anh khóc trên tàu biển, người Do thái mơ quê hương

Bên lề đường tội lỗi

Anh khóc gã lái xe thuê mượn nhờ quê hương kẻ khác

Để thoát nợ đấu tranh
Để giữ vẹn toàn một niềm riêng ích kỷ.

Anh khóc chẳng biết sao anh khóc
Anh chỉ nhớ nhiều lần em cũng khóc như anh

Vì mái tóc em vàng
Vì mái tóc anh đen
Vì anh trai em đã bỏ mình " bên ấy "
Vì Ba em và thôn làng đã cúi đầu oán hận
" Một giống người " đã cướp đứa con hư
Vì em buồn
Và bao nhiêu kẻ khác cũng buồn như em :

Những mái tóc đen
Những mái tóc vàng

Vì Ba em say rượu
Vì Măng em thiếu tiền mua sữa
Vì em thiếu áo mặc đến trường
Vì Paris vẫn có người chơi cá ngựa !
Vẫn có người cười hát thâu đêm
Điệu nhạc Jazz nô lệ lũ người đen
Vẫn điên dại những luồng chân trác táng
Champagne ! Whisky ! Vũ nữ khoả thân ! Ánh sáng !
Vẫn có người chết lạnh giữa đống rẻ hôi
Và những đứa trẻ con mơ một chút đồ chơi
Khi cha mẹ đã mất việc làm từ mấy tháng
Khi Père Noël thăm những đứa trẻ con giàu !

Em quay đi khi thấy những bàn tay nâu,
Đồng tiền nhỏ không đủ che vết sẹo

Em cúi đầu kể lể
Và em khóc

Nước mắt em như rửa trắng cánh bồ câu
Của những ngày nắng hè thơm cỏ nội !
Em khóc mùa Muguet

Vì bó hoa thơm nhẹ
Vì chuông hoa trắng nguyên
Vì lá Muguet xanh
Vì bàn tay của kẻ bán hoa - lũ trẻ nghèo -
Nẻ, rạn màu da
Vì bước chân của những kẻ đi qua
Tránh gặp gỡ bước chân nghèo quanh quẩn
Vì ở Champs-Elysées sang trọng
Cũng bó hoa Muguet trắng tinh, thơm nhẹ
Hương thiên nhiên chết yểu giữa mùi nước hoa

Của những chiếc mùi xoa
Của những màu chăn đệm
Của những chiếc lọ hoa xinh xinh, nho nhỏ
Để trên bàn đêm cho đẹp giấc chiêm bao !

Irène ! Anh đã biết vì sao lòng anh đã khóc
Cũng như anh đã biết vì sao em quý mảnh khăn xanh

Chiếc khăn thuở nào là manh vải
Như miếng vải lau xe của những kẻ giàu
Một miếng vải xanh đã cũ, đã bạc màu
Nhưng cũng đủ chít mái đầu thiếu thốn
Nhưng cũng đủ cho mái tóc vàng của cô gái thêm xinh
Vài đường thêu, sao mà giống lá thư tình
Của những kẻ đã lâu rồi thông cảm !

Anh nhớ em
Anh nhớ mảnh khăn xanh
Anh nhớ lòng người bạn

Khi say sưa ôm tấm áo mùa đông
Người bạn anh say tình yêu dân tộc
Say bàn tay cô gái vô danh
Say ý đời ngát mở
Ghì bóng sáng mà say !

Trên nẻo đường kháng chiến
Cũng như trên những nẻo đường gai
Có những bông hoa cảm thông nở đẹp
Và lòng bạn anh hình như có nắng một mùa hè !

Nắng hè Provins thơm hương mùi cỏ nội
Đẹp như con đường giải ốc làng Sêu !
Có cô thôn nữ cười bên bờ giếng
Irène cười bâng quơ
Cười như Tuyến theo du kích vào Trầm Lộng
Cười như Sa, Lữ về đóng kịch Chu Me
Cười như anh bạn phòng thông tin
Cười khi viết xong bản truyền đơn trên phiến đá
Irène cười có khác gì không nhỉ ?
Em cười khi thấy kẻ khác cười :
Thằng Jeannot, thằng Phil và con Marthe
Mỗi đứa một củ khoai to !
Những khuôn mặt gầy tươi như lá mới
Sao em cười mà nước mắt long lanh ?
Sao em cười mà lòng anh nức nở ?
Bên quách thành đổ vỡ
Có một tiếng cười vừa đủ dấu đau thương.

Có ai về ngang cầu sắt nhỏ để nghe giọng cười vương
Của Irène, của tôi và của màu nắng mới

Cười bâng quơ bên mấy nẻo cuộc đời

Chắc có kẻ cũng cười

Trong giấc mơ sáng sủa
Trong xưởng thợ tối tăm
Dưới bóng cây xanh
Trong màu khói than hôi

Mơ thằng Jeannot, thằng Phil và con Marthe của mình

Có những củ khoai to nóng hổi !
Cũng như Irène và tôi
Có những người thổn thức
Nắm chặt lấy bàn tay

Hay cúi đầu máu căn thừa trên cặp má đỏ gay !

Irène đừng hỏi nữa !
Anh biết em muốn hỏi những gì
Anh biết em khao khát than thở
Anh biết em muốn khóc ướt vai anh !

Ngừng đi em những gì đang tan nát
Và những gì đang ngạt thở rưng rưng !

Cười đi em !
Cười cho rõ tiếng
Như dấu chân người trên cát trắng ban mai
Như nét gạch ngang xoá bỏ

Như một dạo em cười khi chúng mình mơ ước lấy nhau !

Nhưng chỉ cười một nửa
Còn phần kia để làm giàu cho tình cảm Provins !

Có phải bữa nay chiều thứ Bảy
Phiên chợ Provins ?

Irène ! Mua cho anh một con chỉ ấm vàng
Em đừng hỏi "để làm gì ? " như em vẫn hỏi
Anh sẽ trả lời - dĩ nhiên anh nói dối - :
" Để so với màu tóc em ! "

Mà đôi khi
Khi tóc em vàng mát rượi

Anh cũng so màu sao với mớ tóc của em !

Cũng như anh so màu khói đục với lớp sương khuya
So màu trăng chiến chinh với vành khăn tang tóc
Anh so quân y viện với buổi chiều Provins
Anh so anh với anh giữa thời gian môi giới
Anh so chiều đại hội với những vị hành tinh
Anh so những chiến binh xưa kia là thợ mỏ
Với những anh thợ mỏ đang sắp thành chiến binh
Anh so mùa thanh bình
Với cánh chim hay với cành lộc biếc !
Irène cười
Như em vẫn cười khi nghe anh kể lể
Anh cũng cười

Vì có lẽ cũng như em !

Tiếng chuông nhà thờ sao có chút gì vui

Như một niềm tin cậy
Như hứa hẹn nắng hè
Như có chim, có hoa
Như ngày 14 tháng 7 thật thà

Qua dãy phố già nua làm dỏm
Irène cười bâng quơ
Nụ cười đẹp như bài thơ
Nụ cười xinh như đời tỉnh nhỏ

- Khi cuộc đời nguyên vẹn là cuộc đời ! -

Có những bông hoa nở trên tay hân hoan
Có những bàn tay vuốt nhẹ thỏi thép, hòn gang
Mơ rèn sắt thành những guồng máy đẹp !

Và Lữ sẽ còn yêu đóng kịch
Và Sa vẫn còn muốn thêu thùa
Tuyến ngày xưa cặp mắt vẫn nghịch đùa
Pha thi vị vào những nguồn tin tưởng !

Liêm và các bạn cười

Vì mộng các anh thực hiện
Dù vắng các anh nhưng lũ bạn còn đây !
Còn sống đây để hát
Còn sống đây để sống những bài thơ !

Irène ! Chúng mình đã hết bơ vơ
Tuy chúng mình chưa bao giờ riêng lẻ
Nắng Provins sao giống nắng làng Sêu !

Chiều nay em về
Qua chiếc cầu sắt gỉ
Qua chiếc cổng gỗ nhỏ sơn xanh
Và nhà ga
Và con tàu lúc lắc !

... Hay bụi ruối, ruộng dâu
Hay con đường nâu
Hay bến đò sang Đặng
Hay con đò chở nặng

Những em nhi đồng Mai Hắc Đế về thủ đô
Irène ! Cười đi em
Khi tất cả cùng cười lên một lượt :
Thằng Jeannot, thằng Phil, con Marthe và tất cả loài người !

Vui nhau cười
Như trong đêm đại hội
Có những bó Muguet
Có những chiếc khăn xanh sột soạt
Và rất nhiều đồ chơi

Cho tất cả trẻ con từ Paris đến Hà Nội
Vì Père Noël của tất cả mọi người.

Hoàng Anh Tuấn (1954)