Phùng Quán : Ba Phút Sự Thật

Tác phẩm Phùng Quán, Ba Phút Sự Thật sở dĩ ngày nay ra mắt công chúng được là nhờ công lao của bà Vũ Thị Bội Trâm, vợ nhà thơ, năm nay 74 tuổi, sau 11 năm " lục tìm, đọc và chép lại " những di cảo, đã cùng nhà thơ Ngô Minh chọn lọc, và tập hợp lại thành sách để xuất bản.

Tại sao " Ba Phút Sự Thật " ? Trong một bài đoản văn cùng tên viết ngày 13 tháng 2 năm 1993, tại Sài Gòn (bài này có trong tập ký và có thể được coi là Lời Tựa của tác giả, - Phùng Quán mất năm 1995), Phùng Quán kể lại câu chuyện một sinh viên Cu Ba khoa ngữ văn, bí danh là Mangdana, tham gia một tổ chức bí mật, nhằm lật đổ chế độ độc tài dưới thời Batista. Anh cùng mấy người bạn thân đưa ra một kế hoạch táo bạo là đánh chiếm lấy Đài phát thanh quốc gia vào giờ phát thanh ca nhạc, giờ mà không một người dân Cu Ba nào không ngồi bên máy thu thanh. Họ biết chắc rằng họ sẽ chỉ chiếm nổi đài phát thanh trong vòng 3 phút thôi, sau đó sẽ bị bọn bảo vệ đài tiêu diệt. Mangdana đặt tên cho kế hoạch là Ba Phút Sự Thật.

" Điều làm Măngdana lo lắng nhất, không phải là việc đánh chiếm Đài phát thanh, cũng không phải là cái chết. Cái khó là làm sao phải nói được sự thật với nhân dân trong vòng ba phút ! Kết quả, Măngdana cùng các bạn anh đã thực hiện chiến công thần kỳ này một cách toàn vẹn, đúng như kế hoạch đã định. Bài nói của anh đã chấm hết vào đúng lúc những loạt đạn tiểu liên bắn thẳng vào ngực anh, vào tim anh ở giây thứ 181".

Và Phùng Quán đã kết luận như sau : " Câu chuyện về Mangdana dạy tôi một bài học lớn về nghệ thuật ngôn từ. Cả những đề tài lớn lao nhất như sự thật, như chân lý, đều có thể diễn đạt nó trong vòng 180 giây đồng hồ, với điều kiện tác giả phải sẵn sàng đem mạng sống trả giá cho những giây đồng hồ quý báu đó ".

Phùng Quán, Ba Phút Sự Thật là một tập ký dày 278 trang, sách in rõ, bìa đẹp, có chân dung tác giả ở nhiều thời kỳ, có nhiều bài ký nói về những nhân vật nổi tiếng, như : Tố Hữu, Văn Cao, Trần Đức Thảo, Phùng Cung, Nguyễn Hữu Đang, Tuân Nguyễn, vv... Điều nổi bật trong các bài ký của Phùng Quán là giọng văn chân thực, dí dỏm. Đây không chỉ là một tác phẩm văn học, mà còn là một tài liệu lịch sử quý báu.

Văn Ngọc