Hồng Hạc

- Xuân Sương — published 22/01/2017 23:25, cập nhật lần cuối 24/01/2017 12:24

HỒNG HẠC
TẢN MẠN VỀ MỘT CÁNH CHIM

Xuân Sương

Ăn quận 5 - Nằm quận 3 - Hát ca quận 1… Dân gian bảo vậy.

Ấy thế mà ở cái quận dành cho chuyện “dài lưng tốn vải” ấy, lại mọc lên một chỗ thuộc phạm trù quận 1, mới kỳ, tung tăng một mình xòe đuôi múa hai thể loại mỗi cuối tuần, khoác áo Hồng của loài chim Hạc.

Chả là đã nghe nói từ lâu mà phải có duyên như vừa rồi mới bén. Đặt chân xuống phi trường buổi trưa, buổi tối đã tất bật đi xem… Quỷ, hiện lên đúng vào Giờ Của Quỷ. “Quỷ” thật chứ, dù chưa thành danh lắm, 8 diễn viên son trẻ này đã diễn xuất thần kỳ. Lột tả, tự nhiên, truyền cảm. Đóng phim còn dễ, quay tới quay lui có cảnh lên cả 50-70 lần. Cười không đúng kiểu, khóc chưa đúng điệu, đánh đấm chưa đủ đau, kêu la chưa đủ cảm… là cúp, quay lại. Chiếu ra là độc diễn. Còn kịch, mỗi bước ra sân khấu là một sống chết, quyết định. Khán giả thấy hết các ưu khuyết điểm, nghệ sĩ cảm nhận được phản ứng người xem. Diễn cái một thì mới quỷ.

Các vai

Nghe nói đào thương thường dễ diễn. Chắc là cứ âu sầu tỉ tê thì thế nào cũng vắt được nước mắt của quý bà. Nhưng đổ nước mắt của chính mình ra mà không cần bôi Nhị Thiên Đường thì phải sống trọn vẹn tâm hồn trong vai người mang nặng nỗi niềm. Đó là vai Thanh Xuân, vợ Phan Bảo. Cảnh nghe chồng kể lòng thương yêu, lo lắng, sống cho và vì vợ, và trách chị sao có loại bạn như Tám cà-phê; để phản đối không lời, chị rung lắc rổn rảng đám bạn âm thầm của mình là xâu hạt đậu khô^(*), nhìn mà lạnh ở lưng. Đó là hình ảnh người đàn bà cô đơn tột độ, thất vọng tột cùng mà diễn viên đã cho người xem cảm nhận được.

scene

Đàn ông vốn có cách thương yêu của họ, đàn bà có cách đón nhận của mình. Hai chúng ta tuy hai mà một, nhưng chỉ là hai dòng chảy trong một con sông, vẫn còn những lạch nước ngầm không hòa quyện hoàn toàn. Một gợi mở cho quý ông nhìn lại chính mình. Một gợi mở cho quý bà nhìn lại chính mình. Bởi vì hạnh phúc không phải hoàn toàn là những thứ nằm phơi gió bên ngoài. Nếu chẳng phải vậy thì Thị Nở-Chí Phèo làm sao mặn nồng cho được.

Và vai hài mới thực tình khó diễn, nhất là khi nó có mặt hầu như trong mọi thể loại kịch Việt Nam. Trong Giờ của Quỷ, khán giả có thể cười thoải mái ít gượng gạo hơn, vì Tám Cà-phê đúng là nhân vật đỏng đảnh, ỏn ẻn, tò mò, già chuyện, trong vẻ giản dị, hồn nhiên mà ta thường thấy ở những nơi như ở đây. Người vào vai còn đạt ở chỗ phát ra được những tiếng trong cổ họng cực kỳ duyên dáng.

Nhưng nếu Tám cà-phê gần gũi với hình ảnh người Việt bình dân chung chung bao nhiêu, thì vai anh công an biết cư xử trí tuệ, cảm thông, nhân đạo như ở đây, một thị trấn khỉ ho cò gáy, thì hơi bị… đi lạc, chỉ có trên sân khấu.

Chú em Phan Minh buông thả, bùi bụi, bị chính anh ruột nghi oan là kẻ giết người, diễn đạt thật hoàn hảo tuyệt vời, rõ ràng chẳng có vẻ gì “đóng kịch”. Và 5 nhân vật còn lại đều chuẩn đến bất ngờ. Các em có vẻ thoải mái, cười nói tự nhiên chớ không trả bài, không cố làm vẻ ta đang lên sân khấu. Đấy là một trong những điều đáng mừng, đáng hoan nghênh.

Còn nếu phải kiếm cái để chê cho có vẻ… sang , thì bắt chước Tám Cà-phê già chuyện vạch lá tìm sâu chút đỉnh, là trên sân khấu, tiếng điện thoại reng hơi quá to. Ngược lại, âm thanh mỗi lần chuyển đoạn thật độc đáo, rất hay.

Tóm lại, với những đạo diễn, những nhà biên kịch có tài năng, có tâm hồn, có can đảm này, thật đáng trân trọng. Và với các diễn viên này, non trẻ mà tiềm tàng này, thật đáng mến yêu khích lệ.

affiche

Tâm tư

Ra về, nhà tôi bảo thích xem kịch như vậy hơn là Théâtre de boulevard bên Tây (tạm dịch là Kịch đường phố, dễ dãi, gây cười), vì có chủ đề, nói lên được cái gì của xã hội. Mà xã hội mình chắc có nhiều điều mới, cũ phải nói - để cùng nhau thấy, cùng nhau góp ý, cùng nhau xây dựng. Khi nghe kịch phóng tác, đã có hơi sợ: liệu những vấn đề xã hội bên Tây có đưa vào xã hội ta được không? Nhưng ở đây có vẻ ổn: chùm vấn đề này (tình yêu và cá tính, tình yêu và hoài bão, tình yêu và sự nghiệp, tình yêu và hy sinh…) đã có mặt ở đây rồi, ít ra là trong một giới nào đó.

Vì vậy, ngẫm cho cùng, Giờ Của Quỷ hay Giờ Của Người? Bởi vì với tất cả tâm tình, uẩn khúc, hoài bão, tham vọng, ẩn ức, nghi ngại… cái chùm mâu thuẫn mà vở kịch lột ra trần trụi đã nằm sẵn đấy, như một quả bom chỉ chờ nổ, nếu không vào dịp “quỷ” này, thì sẽ có một dịp khác. Những tính cách rất Người, những điều mà trong cuộc sống hằng ngày ít khi người ta nhắc tới, nếu không muốn nói là né tránh, chôn vùi một nơi nào đấy, bởi những lý do cũng rất Người!

“Đằng sau sự thành công của người đàn ông luôn luôn có một người đàn bà”. Ngay cả khi đúng nhất, thành thực nhất, lời khen phải chăng cũng có vị thơm của độc dược? Đã mấy phu quân khuyến khích vợ nên thi thố tài năng, đừng vì chồng con mà quên mình? Đã mấy người đàn bà dám chọn sống cho mình, cho sự nghiệp tương lai? Có bao nhiêu Du Miên, có bao nhiêu Thanh Xuân trong đời? Tất cả chúng ta đều có thể chọn lựa. Dù khi chọn lựa là có mất mát.

Vở kịch này cũng là một dịp “vỡ đất” chăng? Có thể đấy cũng là kỳ vọng kín đáo và gợi ý sâu sắc của nhà soạn kịch. Trên giấy, trên sàn quay hay trên sân khấu, Việt Linh đều muốn khơi gợi một điều gì. Vả chăng nếu không nói lên vấn đề xã hội thì đâu còn hơi hướm Việt Linh?

Một con én không làm được mùa xuân. Nhưng một con Hạc có thể mang lại cho ta vài bước khởi đầu trên con đường dài chông gai của nghệ thuật và xã hội. Và để con đường có thể gọi là Con Đường, mọi chúng ta nên cùng nhau chung tay góp vào một chút đất đá, cỏ hoa và niềm hy vọng.