Vài dòng tiểu sử

Liliane VO QUANG née Liliane KOUSCHER en 1934 à DIJON, est décédée le dimanche 19.09 à 10 h à la maison de retraite La Faiencerie de Sceaux.
Maríée en 1957, elle avait 3 enfants, 8 petits-enfants et 3 arrières-petits-enfants

Liliane et Yến Võ Quang (photo: https://indomemoires.hypotheses.org/34410)

Etudes et professíons :

Ecole Normale d’Institutrices du Bourget, Ecole Normale Supérieure de Cachan ;
Professeur de Mathématiques au Lycée de Creil puis Professeur à l’Ecole Nationale Supérieure de Chimie de Paris, Maître de Conférences à l’Université Paris VI.
Ecole française d’Extrême-Orient, Cours de Vietnamien à l’Université Paris VII, Maitrise de littérature et langues extrême orientales ;

Livre : La Pagode Thien Mu (Chùa Thiên Mu) à Hue (collectin Péninsule).

Chứng từ về chị Liliane Võ Quang 

Tôi không có dịp may được gặp chị Liliane, nhưng có gặp anh Yến một lần, trong những năm cuối 1970, khi anh Lâm Thành Mỹ của Hội người Việt Nam tại Pháp cố gắng tập hợp những người làm hoá học (lâu quá rồi không nhỡ rõ vào năm nào). 

Dù không được gặp chị Liliane, tôi đã đọc khá nhiều bài báo của chị về tổng hợp hữu cơ, trong những năm 1975-1980. Những bài báo này thường có tác giả là Yen Vo Quang, Liliane Vo Quang, và nhiều cộng sự, học trò ... trong nhóm nghiên cứu của anh chị (tôi không nhớ là ở đâu, Grenoble ?). Lúc đó tôi được giao một đề tài nghiên cứu lý thuyết vế cơ chế các phản ứng cộng vòng (cycloadditions), đặc biệt là các phản ứng cộng vòng lưỡng cực 1,3 (cycloadditions 1,3-dipolaires) và nhóm anh Yến chị Liliane lúc đó rất xông xáo trong thực nghiệm tổng hợp cho loại phản ứng này. Lúc đó, tôi đoán, anh chị đang ở độ tuổi 40-50, đã thành danh nhưng còn đầy năng lượng và nhiều ý tưởng trong tổng hợp các chất mới theo những con đường mới... Tôi nhớ tôi luôn đọc các bài báo rất chi tiết của anh chị với nhiều ngưỡng mộ, cốt để đi tìm những chi tiết thực nghiệm phù hợp với các các kết quả lý thuyết, đúng hơn là những mô hình huyên thuyên... 

Làm xong luận án năm 1980, tôi không tiếp tục đề tài này, nên không theo dõi các công trình của a/c Yến-Liliane. Chỉ tiếc là anh chị, cũng như nhiều người cùng thời ở Pháp, chỉ công bố nhiều trên các tạp chí Pháp như Bulletin de la Societe chimique de France (*), Comptes Rendus de l'Académie des Sciences (CRAS).... Sau 2000, CRAS tuy vẫn còn (do Elsevier phát hành), nhưng các tạp chí Pháp này đến nay cũng chưa được số hoá, nên các thế hệ nghiên cứu trẻ hầu như không ai biết đến hay được đọc những công trình của a/c. 

Có dịp nhớ chuyện xưa. Trong các thập niên 1970-1990 trong ngành hoá học, cơ chế phản ứng là một đề tài rất nóng. Anh Nguyễn Trọng Anh khi về Ecole Polytechnique ở Palaiseau lập ra Labo des Mécanismes Réactionels của CNRS, khá lớn, và rất nổi tiếng. Trong những năm 1990, tôi thường về labo này để học hỏi về các kỹ thuật phổ thực nghiệm. Có vài lần gặp anh Hà Dương Tường còn ở labo toán ứng dụng, và làm quen với chị Ngọc Hoá (vợ anh Trần Huy Hoàn, gặp lại tại Hội thảo Ba Lan hè 2018). Bây giờ labo này không còn nữa, chị Hoá cũng đã từ giã chúng ta thế mà đã 6 tháng rồi... 

Một thời đáng nhớ! 

23.9.2021 

Nguyễn Minh Thọ, 

Emeritus Professor of Chemistry, KU Leuven, Belgique

(*) Từ 1998, tạp chí này đã cùng với một số tạp chí ngành hoá của vài nước châu Âu đã hợp nhất dưới tên gọi European Journal of Organic Chemistry và European Journal of Inorganic Chemistry  (Chú thích của Diễn Đàn, theo Wikipédia)