Thế giới tranh của  TUAN*

Văn Ngọc

 

Trong nền hội hoạ hiện đại, đặc biệt là hội hoạ trừu tượng, tranh của Tuan có một chỗ đứng riêng biệt, nhất là các bức tranh « ký hiệu » của anh, từ 20 năm nay. 

Thực ra, vào những năm 60, Tuan đã từng được giới hội hoạ ở Pháp và một vài nước Tây Âu biết đến, như một hoạ sĩ của những hình thể đầy đặn, có tính chất hữu cơ, đôi khi khêu gợi, và vào những năm 70, người ta cũng đã rất thích những bức tranh thể hiện « nhịp điệu và ánh sáng » của anh.

Nhưng dường như Tuan đã tìm thấy trong dòng tranh « ký hiệu » cái ngôn ngữ phù hợp với những gì sâu lắng nhất ở trong anh. Có thể nói rằng, chúng đã đáp ứng đúng cái mà anh tìm kiếm : bản năng và cá tính rất « Á đông » của mình. 

Ngay từ đầu, những bức tranh « ký hiệu » của Tuan đã gây được sự chú ý, do tính chất dày đặc, hoành tráng, mạnh mẽ, và sống động của chúng. Người ta sẽ tìm thấy phong cách nghệ thuật  này trong các màn cảnh trí cho sân khấu balê, và trong các công trình design mà anh đã thực hiện trong suốt hơn 20 năm. 

Về nguồn gốc hình thành của những ký hiệu của Tuan, ta có thể đi ngược trở lên đến những năm 60 , để thấy rằng ngay từ thời kỳ này, anh đã rất nhạy cảm với những hình thể và cấu trúc hữu cơ của các loài động vật. 

Kịp đến khi bắt đầu vẽ tranh ký hiệu, thì nguồn cảm hứng thứ hai đã đến với anh, chính là thư pháp.  Do bản năng, nhưng đồng thời cũng do thấm nhuần thẩm mỹ hiện đại, anh đã thấy được cái đẹp của sự dày đặc và của những « chữ vuông » (Hán tự), với mối tương quan giữa những phần đặc và rỗng, cũng như sự cân bằng về hình thể của chúng. 

Nhưng rồi anh cũng đã vượt qua cả hai nguồn cảm hứng này, để khám phá ra cái đẹp tự thân, muôn hình muôn vẻ, của các ký hiệu, đi từ những hình tượng rất tĩnh, rất cân đối, có trục đối xứng, đến những hình tượng bay bướm

  

Có thể nói, Tuan sống hoàn toàn trong thế giới của ký hiệu.

Trong xưởng vẽ của anh, trên tường, trên giá vẽ, trong những cuốn album, có đến cả ngàn bức tranh ký hiệu, từ nhỏ đến lớn.

Đối với anh, đó không phải là những « ký hiệu », theo cái nghĩa « tĩnh », im lìm, bất động, mà là những hình tượng đã từng được chín muồi trong đầu óc, đến một lúc nào đó xuất hiện trên mặt vải, để tiếp tục cái đời sống rất « hữu cơ » của chúng : chúng tiếp tục thay hình, đổi dạng trên mặt vải, và cứ như thế các ký hiệu tiếp nối nhau ra đời, cái này đem lại một cái gì khác so với cái kia. Mỗi tác phẩm là một ý mới, nhưng không hoàn toàn xa lạ với các tác phẩm khác.

Văn Ngọc

(* Tuan là bút danh của Phạm Ngọc Tuấn – Xem phần tiểu sử và các tác phẩm đã thực hiện, trong đó, ngoài các tác phẩm hội hoạ ra, còn có những tác phẩm design và cảnh trí sân khấu)

TUAN Pham Ngoc

email : phamngoctuan@free.fr
site : http ://phamngoctuan.free.fr

Hoạ sĩ TUAN (Phạm Ngọc Tuấn), sinh năm 1929 tại Hà Nội
1945-1946, học trường Cao đẳng Mỹ thuật Hà Nội
1949 sang Pháp du học, và tốt nghiệp trường Cao đẳng Nghệ thuật Trang trí (Arts Déco), Paris
1956-1960 Hoạ sĩ truyền thông hãng Publicis, Paris
1960-1963 Hoạ sĩ truyền thông hãng Dupuy, Paris
1963-1969 Giám đốc nghệ thuật tại hãng Havas, Paris
1970-1972 Cố vấn Design của nhóm Havas /sáng lập nhóm Kastuan, kiến trúc và design
1970-1971 Cố vấn nghệ thuật cho tạp san Marie Claire, Moto Revue
1981-2003 Cùng với Maryse Eloy sáng lập trường Mỹ thuật truyền thông Maryse Eloy, Paris

Triển lãm cá nhân :

1970 Maison de la Culture d'Amiens, Pháp
1972 Galerie Mayer, Lausanne, Thuỵ Sĩ
1972 Galerie Formes Nouvelles, Paris
1972 Maison du Viet Nam, Paris
1973 Musée de Grenoble, Pháp
1973 Galerie Espace 2000, Bruxelles, Bỉ
1973 Trường Mỹ thuật Angers, Pháp
1973 Théâtre d'Angers, Pháp
1973 Galerie Boccara, Paris
1973 Centre culturel franco-vietnamien, Paris
1976 Galerie Sincon, Brescia, Ý
1977 Maison de la Culture, Bourges, Pháp
1977 Galerie Arte Duchamps, Cagliari, Ý
1977 Galerie Contini, Roma, Ý

Triển lãm tập thể :

Musée national moderne Paris. Grands et Jeunes d'Ạuourd'hui. Comparisons. Réalités Nouvelles.
Trienal mondial de la Gravure Chamalières 2006. Musée de Por Barcarès. Jeune Sculpture au Jardin du Luxembourg.
Galerie Iomi, Nhật Bản. Arte Fiera Bologne, Ý.  Cờ cho thành phố Rottưeil, Đức. Galerie III, Montréal, Gia Nã Đại.
Hội chợ nghệ thuật ở Cologne, Đức.

Design :

1973-1974 Thiết kế mẫu xe cho Renault
1974 Giải nhất Giải Grimaud, do bảo tàng Arts Décoratifs Paris tổ chức
199-2004 Giải nhất cuộc thi vẽ Logo biểu trưng của thủ đô Hà Nội ; logo biểu trưng của thành phố Hội An

Cảnh trí và y phục :

1971-1975 Ballet Théâtre Contemporain, Paris
1971-72 Théâtre de la Ville, Paris
1973 Ballet Théâtre de Nancy, Pháp
1973 Opéra de Strasbourg
1980 Théatre múical d'Angers
1981 Ballet Théatre de Caen
1980 Conservatoire National de Danse de Paris

Giảng dạy :

1972-1983 Giáo sư trường kiến trúc nội thất Camondo, Paris
1977-1979 Giáo sư trường quốc gia mỹ thuật Cergy, Pháp
1981-2003 Giám đốc và giáo sư trường Mỹ thuật Maryse Eloy, Paris