NUỐI TIẾC VÀ LÃNG QUÊN

Nguyễn Thanh Hiện

Vậy thì, rốt cuộc ta là ai?

…

Và đứng nơi bờ con sông ấy, ta, một mình một ngựa, bơ vơ giữa cái cõi người đa phương rối rắm, người ta sắp treo cổ một vị nguyên thủ của đất nước, ba nô áp phích treo đầy các ngả đường trên mặt đất, các vị chủ nhân các học thuyết mới như đang kiệt sức trong giai đoạn nước rút hoàn thành các học thuyết về luân lý đương đại, chữ nghĩa giấy bút giữa thời của trí tuệ cũng mệt nhoài như những gái điếm ở những thành phố hiện đại, cái vùng đất đặt sệt mùi phù sa cổ đại cuốn hút ta vào một ngày bước ra từ ký ức mơ hồ của ta vị anh hùng từng để lại dấu tích trên tấm bản đồ văn hóa của thế giới, xin chào Gilgamesh sứ giả của thời gian, ta ngả mũ, nói, Mesopotamia đang chờ các người đấy, vị anh hùng nhìn ta, nói, và thế là, một mình một ngựa, ta bắt đầu cuộc rong ruổi, đứng ở bờ con sông ấy ta có cảm thấy ân hận về quyết định nông nổi của mình, nhưng cái ý định quay trở về làng Cù của ta đã được bãi bỏ khi cô gái ấy bất chợt xuất hiện, hình như là ông từ một nơi rất xa mới đến, cô gái nói, ta hỏi làm sao mà biết, cô ta bảo nhìn con ngựa ta đang cỡi thì biết, tự thời vua Cyrus em đã trông thấy giống ngựa này, nó là loài ngựa miền viễn đông, mấy tiếng miền viễn đông thốt ra từ miệng cô gái như lời xác nhận rằng ta không còn là khách cô độc trên thứ đất đai được nuôi dưỡng bằng cả màu mỡ lẫn cuồng nộ của những dòng sông, bởi đã có một người con gái biết rõ tung tích của ta là từ miền viễn đông mới tới, nhưng dường như là ông đang có điều chi phải nghĩ ngợi, cô gái chợt hỏi vẻ ranh mãnh, ta phải nói dối là chỉ cảm thấy hơi mệt vì đường xa và cố dấu đi những cảm thức khó tả, nếu không nói là hơi rối rắm khi cùng lúc phải tiếp cận với cả những cũ kỹ nghìn năm lẫn những rực rỡ tân kỳ, bây giờ trước mặt ta là cô gái tóc tai quần áo như vẫn còn nguyên bụi bặm thời cổ đại vừa chen ra khỏi những người ngợm ngựa xe trên những con phố chật ních những âm thanh và mùi vị của các thứ văn hóa của loài người đương đại, chỉ mỗi thứ đàn hát nhảy nhót trên các đường phố cũng đủ làm ta rối trí chẳng biết phải chia sẻ thế nào vì chẳng biết đó là thứ âm nhạc ngợi ca cuộc sống, hay ngợi ca một thứ gì đó, một học thuyết mới về loài người, một phát hiện mới về loài khỉ, hay đó là thứ cách thức bày tỏ nỗi phẫn nộ về một điều bất ưng nào đó hay bày tỏ nỗi thống khổ vì một nguyên nhân nào đó đang cần đến sự chia sẻ của những kẻ khác, hay là ông hãy đi với em, cô gái chợt đề nghị, ngồi ở trên lưng ngựa ta có cảm tưởng mình là một vì vua đang làm một cuộc cách mạng làm rung chuyển thế giới cổ đại là đang khiến cho một nữ nô lệ trở thành một nữ hoàng, em vốn là cô gái miền thượng nguồn sông Nile đã bị vua Sumer bắt đem về vương quốc của ngài, mãi đến thời vua Nebuchadnezzar của người Chaldee em vẫn còn là gái nô lệ, ngay lúc leo lên ngựa để đi với ta cô gái đã cho ta biết cô ta là ai, vào mùa ấy Mesopotamia nóng lắm, từ trên bầu trời cao lồng lộng nắng mặt trời tháng tư như đang trút lửa xuống thứ mặt đất nghìn năm qua vẫn cứ trống trải, thời ấy thì người Hittite cũng xua quân theo con đường này, nữ hoàng yêu dấu của ta nói, ta thấy loáng thoáng trong ký ức sách vở của mình cái giống dân thô bạo mắt to miền cao nguyên Anatolia với những gươm giáo bằng sắt đi tới đâu máu người chảy tới đó, là ta đang cho ngựa bước chầm chậm về phía thượng nguồn sông Tigre, về phía quê hương của người Hittite tàn bạo, còn nữ hoàng yêu dấu của ta thì có vẻ đang yên ổn giữa vòng tay che chở của ta, nắng Lưỡng Hà là thế, nhưng ta thì chỉ thấy vừa đủ để nung nấu thứ cảm hứng đầy tính sử thi, nhưng là em định đưa ta đi đâu đây, lẽ ra là ta phải hỏi câu ấy từ lúc cô gái đề nghị hãy đi với cô ta, nhưng mãi tới lúc ấy ta mới hỏi, rồi em sẽ cho ông thấy con người là loài giống cứ muốn ôm giữ mãi những gì mình đã có, mãi sau đó ta mới hiểu đó là câu trả lời câu hỏi của ta, còn lúc ấy ta chỉ thấy thích thú với cách nói năng hoạt bát của cô gái Mesopotamia, hay em chỉ là nữ nô lệ của thi ca cổ đại, ta chỉ hỏi đùa mà hóa ra là thật, xây xong thư viện Nineveh, vua Ashurbanipal đã cho em làm người giữ sách thì chẳng phải nô lệ thi ca là gì, cô gái nói xong lời ấy thì quay lại nhìn ta, ngươi hãy ngồi thinh lặng và đắm mình trong bóng tối hỡi con gái của dân Chaldee, cô gái đã trích đọc Daniel về sự tan rã của đế quốc Babylon mới, là em vừa nói đến con cháu vua Nebuchadnezzar của người Chaldee, thưa phải, có vẻ ông cũng rành về Mesopotamia, ngựa của ta bỗng khựng lại, một quang cảnh kỳ dị đang diễn ra ở phía trước, trong thứ màu sắc chuyển động không ngừng, ta nhìn thấy một cây cột to lớn như đang từ dưới lòng đất trồi lên mỗi lúc một cao, và loáng cái, có rất nhiều người và ngựa xe đến đứng vây quanh, đã đến giờ hành quyết, có ai đó hô to, và từ trên cây cột cao vọt thòng xuống một sợi dây thòng lọng, và, dường như là có ai đó, một người đàn ông to khỏe, râu hơi rậm, đang tự đút cổ mình vào thòng lọng, ta sợ, vội nhìn sang hướng khác, nhưng bốn chung quanh ta lúc bấy giờ dường như chỗ nào cũng có hình ảnh con người to khoẻ đang tự đút cổ vào thòng lọng, thời nay người ta giết vua cách ấy, cô gái nói lúc mọi thứ đã trở thành quá khứ, và ta thì cũng chợt hiểu ra rằng, vừa qua là ta đã tận mắt nhìn thấy một cuộc hành quyết theo kiểu văn minh đương đại, là vua của đất nước em phải tự treo cổ chết, ta hỏi, lòng như vẫn còn nguyên niềm bồi hồi, và dường như cô gái đang cố nén tiếng thở dài, ta lại cho ngựa bước chầm chậm về phía thượng nguồn sông Tigre, nữ hoàng của ta cứ ngồi lặng lẽ như thế trong vòng tay chở che của ta cho đến lúc thấy cảnh lâu đài đổ nát hiện ra nơi bờ con sông ấy, xưa nơi này là cung điện Nineveh, cô gái nói, những cột tháp là được mang về từ Thebes, Ai Cập, còn thợ xây là các nô lệ bắt được ở bên kim tự tháp Kheops, ta nói để cho cô gái biết ta cũng có biết về việc xây cung điện Nineveh, nhưng đấy là chuyện ngày xưa, còn bây giờ là chuyện khác, cô gái nói, bây giờ thì sao, ta hỏi, và cho ngựa đi thật chậm, nhưng lại cứ thấy như là đang phi nước đại, một bầu trời đầy mây trên đầu, mây ở đâu bỗng kéo tới bầu trời ở trên đầu, nhưng cô gái bảo chẳng phải là mây, xương thịt con người khi không còn là xương thịt thì hóa thành mộng mị, và mộng mị khi không xóa được thì hóa thành nuối tiếc, hóa ra con người là một giấc mơ đã mất, nhưng có giấc mơ nào là biến khỏi mặt đất này đâu, cô gái nói, và ta đã bắt đầu nghe thấy hương thơm của miền đất giữa hai con sông tỏa ra từ nơi thân thể nàng, nhưng những nghìn năm qua em đã mơ thấy những gì, muốn trở thành niềm lãng quên, ta âu yếm với cả lời mình vừa thốt lẫn lời đáp lại của nàng, nhưng em cứ để cho xương thịt mình trôi đi giữa những ngọn lửa những con quạ tham tàn đã đốt lên nơi bờ sông Nil vào một sáng lũ cua cá trên sông bơi trối chết về phía thượng nguồn để kịp lễ hiến tế do lũ quỉ nói tiếng Semitic bày ra ở cao nguyên Nubia, những bài ca chiến thắng của bọn man rợ mang hình thù những bữa tiệc đầu người, rượu tân chủ tràn vách đá, rong rêu cuộn mình giữa cơn cuồng nộ, em rơi vào cơn mơ sa mạc, gió, những con lạc đà bị khoét mất bản ngã, lắc lư xương cốt, văn hiến đã bị hốt khỏi chốn ngàn năm, các vị thần trên các kim tự tháp chẳng thèm nói nửa câu, ở miền đất giữa hai con sông em trở thành thứ con vật vừa để thồ hàng vừa để làm trò hoan lạc với các vì vua và với đám quân sĩ của các vì vua, lịch sử cứ lần lượt rơi vào tay các vị chủ tể các miền đất giữa hai sông và các miền đất ở hai bên hai sông, các vị vua thì lần lượt tắm gội bằng cả vinh quang lẫn sỉ nhục, còn em những nghìn năm qua vẫn mặc mãi chiếc áo nữ nô lệ sông Nil, ta nói chỉ có mấy tiếng nữ nô lệ mà diễn được nghìn năm đày đọa của một kiếp người, và hình như là ta đang nghe thấy những giọt nước mắt đang lăn ra khỏi mắt nàng, kìa, đã đến giờ rồi, ông có nhìn thấy gì không, nàng hỏi, ta bảo là tự nãy giờ chỉ nhìn thấy những đám mây vần vũ trên đầu, nhưng nàng bảo đấy là niềm nuối tiếc đang tích tụ lại thành thứ xú khí lịch sử, ngày ngày các vì vua của các triều đại đã mất đều đến ngồi ở bờ con sông Tigre để nghĩ về những gì mình đã tạo dựng được, những nhúm xương tàn của những vị chúa tể các triều đại đã mất là đang cúi xuống niềm nuối tiếc, những ký ức mang hình thù của lộng lẫy huy hoàng không còn chốn nương thân như những đám mây định mệnh đè nặng bầu trời của chúng ta, nàng nói, và bảo là đã đến giờ điểm sách, phải đi, ông cứ chờ em ở đây, nàng nhảy xuống ngựa, căn dặn, ta nhìn kỹ thì quả tình ở trên đầu mình những đám mây như đang biến đổi thành những hình thù kỳ dị, lúc nhìn thấy như những bàn tay đang thò ra để cố nắm lấy một vật gì đó, lúc nhìn thấy như có hàng trăm ngàn chiếc đầu lâu đang đuổi cắn nhau, và nơi bờ con sông Tigre như có rất nhiều người đang ngồi cúi gằm mặt xuống đất, tiếng của nàng, phải, nàng đang ngồi ở trên một chiếc ghế kê lơ lửng ở trên cao, “phải chăng đây là con người đã từng làm rung chuyển cõi đất, từng làm cho các nước đảo điên, từng biến thế giới nên như sa mạc”, ta đã nhớ ra, là nàng đang trích đọc Isaïah, về cái quá khứ lừng lẫy của vua Nebuchadnezzar của người Chaldee, “Đức vua vạn tuế, chính đức vua đã truyền rằng…”, là nàng lại trích đọc Daniel, và ta đã hiểu ra, cho đến lúc ấy thì nàng vẫn là nô lệ của những vì vua đã chết, ta hoảng quá, toan quất ngựa chạy khi nhìn thấy đám xương cốt nơi bờ sông bỗng quằn mình giãy dụa, nhưng nàng đã kịp đến ngồi trong vòng tay ta, ông đừng sợ, đám xương tàn của các vị chúa tể các triều đại đã mất là đang quằn quại trên niềm nuối tiếc, nàng giảng giải cho ta hiểu trong lúc từ nơi bờ sông Tigre cứ tru lên những tràng dài ghê rợn, giờ em còn phải tiếp tục đọc cho các vị ấy nghe, ông sẽ gặp lại em nơi ông trông thấy em lần đầu, nàng nói, và thoắt cái đã trở lại chiếc ghế của nàng, và nàng đã gặp lại ta nơi ta trông thấy nàng lần đầu ở bờ sông Tigre, người con gái sông Nile bảo nàng yêu ta không phải vì ta là nam nhi và nàng là nữ nhi, mà vì những nghìn năm qua ta là kẻ duy nhất nhìn thấy nơi cư ngụ của trái tim nàng, vua Cyrus đã ném em xuống sông Tigre, những nghìn năm qua em là nước của dòng sông ấy, nàng nói, cầm lấy bàn tay ta, đặt lên đó một giọt nước sông Tigre, để lãng quên hay là để nuối tiếc, ta hỏi, em cũng chẳng biết nữa, nàng đáp, hôn lên bàn tay ta, và nhảy xuống sông trở lại.

Nguyễn Thanh Hiện

Tiết lập hạ, 2011