Giới thiệu sách

Trong cõi của Trần Quốc Vượng

Cầm quyển sách trong tay, ngắm nghía cái bìa của Khánh Trường, với hai chữ “trong cõi” màu đỏ nổi bật trên nền màu tím có một giây thép gai xám xịt xuyên ngang, rồi lần giở vài mươi trang sách (do Tường Vũ Anh Thy sưu tập tài liệu, Nguyễn Quốc Trung, Phạm Việt Cường đánh máy, Đỗ Hữu Tài sửa chữa bản in, Hoàng Sử Mai chọn lựa và biên tập), tôi không thể không trầm trồ thầm trong bụng: đẹp và “sang” thật! Điều đó nói lên cái đam mê rất đáng khâm phục của tất cả những người đã giúp công sức và trí tuệ để quyển sách nói trên đến được với độc giả.

Vì đã có lần đọc qua phần lớn các bài đăng lại trong cuốn sách và có lẽ cũng do mối thiện cảm mới vừa nhen nhúm đối với các “vị sản xuất” ra nó, tôi đã đọc trước hết lời bạt của nhà xuất bản Trăm Hoa, với nhiều thú vị và xúc động.

Ngay trong những dòng đầu, ta cảm nhận ngay được những “ thao thức, không yên” của các bạn ấy (xin cho phép tôi dùng từ “bạn” để thay cho từ “vị”, quá xa xôi và khách sáo, nhất là giữa những người dường như đồng hội đồng thuyền) trước thực trạng của đất nước: “ Có độc lập rồi nhưng hạnh phúc ấm no không nằm trong tầm tay với. Có thống nhất rồi nhưng lòng người vẫn còn ngăn cách “ngay cả giữa những người” có chung những ước vọng hạnh phúc cho dân tộc, vinh quang cho tổ quốc”. Việc xuất bản Trong Cõi nằm trong “mục đích vượt qua những lằn ranh vô hình đó” hầu đóng góp “ vào công cuộc vận động dân chủ tại quê hương” (tr. 283 ,84). Thật vậy, dù mới được quen với Trần Quốc Vượng trong thời gian ông nghiên cứu ở đại học Cornell (Hoa Kỳ) (1991), và dù hai bên khác nhau về tuổi tác cũng như chính kiến, các bạn chủ trương Trăm Hoa vẫn cảm thấy rất gần ông Vượng ở nhiều điểm. Đó là: “ những bức xúc về dân tộc”, “những nỗi nhục vì quê hương nghèo đói”, “những đau lòng vì xã hội bất công”, “ những thao thức để mong một ngày tổ quốc no ấm” (tr .285).

Có lẽ chính vì thế mà các bạn đã giới thiệu học giả Trần Quốc Vượng với tất cả sự trân trọng.

Vốn dòng dõi nhà Trần (do chính tác giả tiết lộ trong bài 12), Trần Quốc Vượng sinh năm 1934. Tác giả hay đồng tác giả của khoảng 24 tập sách và hơn 130 bài nghiên cứu, ông là người đáng chú ý “một phần vì kiến thức uyên thâm của ông về văn hoá, lịch sử, khảo cổ, truyền thống dân gian, một phần vì những phát biểu của ông có rất nhiều tính độc lập của một người trí thức”: “mặc dù được sự khá ưu đãi của chế độ, (...) ông vẫn giữ một cung cách chừng mực” (tr. 285)

“Con người của ông đầy những vết hằn trái ngược, lộ rõ trên nét mặt ông, những bi kịch mà có lẽ chỉ một mình ông biết” (tr. 286). Cuối cùng các bạn chủ trương Trăm Hoa ca ngợi sự “quay về” (nước) của ông “ với những hậu quả mà ông thừa biết trước”. Theo các bạn, “ quê hương chúng ta (...) tồn tại được” là cũng nhờ những người như Trần Quốc Vượng: “ Cái sĩ diện con người, ít ra như ông nói khi từ giã, ông vẫn giữ được với cái phong thái bình tĩnh của một nhà nho. Cái cúi đầu của ông (...) bốc lên những ánh lửa của “sĩ phu Bắc Hà” mà chúng tôi tin vẫn tồn tại ở quê hương” (tr. 287). Chúng tôi trích dẫn dài dòng như vậy là để bạn đọc thấu được tấm lòng đáng quý của nhà xuất bản và cũng để giới thiệu học giả Trần Quốc Vượng mà qua cái tên của quyển sách ta đoán mò là có cái tâm sự đau đớn dường như gần giống nàng Kiều:

Trăm năm trong cõi người ta...

Trong một bài báo khác chúng tôi sẽ phân tích kỹ càng nội dung các bài nghiên cứu phong phú và lắm khi cao siêu, liên quan đến nhiều lãnh vực (khảo cổ học, sử học, triết học, dân tộc học...) và nhân tiện góp với tác giả một số ý kiến. Một điều đáng tiếc cần nói ngay với nhà xuất bản: ngoài năm bài mà tác giả viết ở Cornell vào nửa đầu của năm 91, các bạn đã quên ghi xuất xứ hoặc ngày viết của 12 bài kia nên người đọc không thấy được biến chuyển tư tưởng của Trần Quốc Vượng, theo dòng đời và dòng thời sự.

Nguyễn Trọng Nghĩa

Trần Quốc Vượng: Trong Cõi. Nhà xuất bản Trăm Hoa, P.O. Box 4692, Garden Grove, CA 92642, USA. 288tr. Giá : 15 Mỹ kim, ngoài Hoa Kỳ thêm 2 Mỹ kim.