Bạn đọc và Diễn Đàn

Nói sao cho lọt tai các cụ?

Mỗi lần nhận được một số Diễn Đàn, các bạn không thể tưởng tượng tụi mình mừng như thế nào. Đọc ngấu nghiến, dấm dúi chuyền tay nhau, nhưng chỉ dám chuyền giữa những người rất thân. Trên cái đất nước còn nhiều người tốt này, rất ít người dám tin nhau – chỗ mạnh của bộ máy công an trị chính là ở chỗ đó. Thường thường ít chuyền tay cả số báo, mà chụp một bài, thậm chí đánh máy lại, không đề xuất xứ. Nực cười, có lần mình được tay bạn cho đọc một bài đánh máy, nhan đề Chân dung một chế độ, ký tên Trần Đạo, nghe ngờ ngợ, mấy tháng sau, mới ngã ngửa ra đó là một bài đã đăng trên Diễn Đàn – số đó mình không nhận được.

Đọc Diễn Đàn, mừng mà buồn. Giữa anh em, mình nói thực: công lao các bạn bỏ ra để làm tờ báo, gửi gấm những lời tâm huyết nhiệt tình, mà sự phổ biến ở trong nước bị hạn chế như vậy, thật là uổng. Mình nói thực: các bạn nên làm thế nào cho tờ báo phổ biến rộng hơn, để những ý kiến, những thông tin mà Diễn Đàn chuyên chở, có thể đến với nhiều người, kể cả những vị cầm quyền có thiện chí. Cùng những ý kiến ấy, viết từ tốn hơn, tránh châm chọc, dễ lọt tai các cụ hơn, họ dễ tiếp nhận hơn. Chớ vội chụp mũ mình muốn khuyên các bạn tốp bớt, hay là thi hành chỉ thị récupérer Diễn Đàn nhé.

N.T.C. ( Hà Nội)

* Anh cứ yên tâm, tụi này ngán đội mũ rồi, không muốn chụp mũ người khác. Tụi này rất hiểu ý anh, đồng tình với điều anh mong muốn: làm sao cho những ý kiến chân tình phát biểu trên Diễn Đàn – cũng như trên những tờ báo đúng đắn – đi tới mọi người có thiện chí, đặc biệt ở trong nước. Và cũng đồng ý với anh: đã gọi là thông điệp, thì có người gửi và người nhận, thông điệp không tới người nhận, hay tới với quá nhiều tạp âm, thì vô ích. Nhưng sự đời oái ăm, vậy mà không chỉ vậy. Cách đây vài năm, một quan chức vai vế và khẩu khí cũng nhắc nhở chúng tôi: hiệu quả lời nói, trong một xã hội còn mang nặng ảnh hưởng phong kiến tôn ti trật tự, tuỳ thuộc vào cách nói. Chúng tôi đồng ý (vì đã trải qua hai chục năm làm báo Đoàn Kết), nhưng hỏi thật: phải chăng chỉ có cách nói, hay còn có cả những điều cấm không được nói? Vị quan chức ấy ít nhất đã thẳng thắn không trả lời câu hỏi ấy, nên chúng tôi vẫn giữ thiện cảm đối với ông. Tội tổ tông của chúng tôi là ở đó.

Cạnh đó, có cả vấn đề cách nói. Chúng tôi trộm nghĩ : chế độ dân chủ chấp nhận mọi tiếng nói trái tai. Người cầm quyền thay vì dạy dỗ dân chúng nói theo ý mình, cần học cách nghe tiếng nói của người dân. Hiện nay, trong chính quyền Việt Nam, có những người nghe lọt tai những tiếng nói từ Diễn Đàn, và có những vị dị ứng 100%. Rất có thể có những vị sẽ nghe ra cũng những ý đó, nhưng được nói một cách khác. Chúng tôi tin rằng sẽ có người làm việc đó, hay hơn chúng tôi. Bất luận thế nào, quá trình dân chủ hoá và phát triển đất nước Việt Nam đòi hỏi phải hình thành và củng cố một xã hội công dân (hay dân sự, dân gian: société civile), độc lập với (mọi) chính quyền, đối tác (không nhất thiết đối lập) với chính quyền. Diễn Đàn chỉ có tham vọng đóng góp vào sự hình thành xã hội công dân đó.

Trong tinh thần đó, chúng tôi chưa bao giờ từ chối đối thoại, ngược lại, ngay cả trong những lúc giới cầm quyền nhìn thấy bàn tay lông lá của Diễn Đàn đằng sau đủ mọi thứ thượng vàng hạ cám, chúng tôi vẫn chủ trương đối thoại với bất cứ ai không đặt điều kiện tiên quyết. Vì không phải là một tổ chức chính trị, sự thoả hiệp không đặt ra. Cũng vì thế, cuộc đối thoại đòi phải có thời gian mới bắt đầu, nhưng ít nhất, khi nó bắt đầu, mọi người sẽ biết đó không phải là đóng kịch.

Cuối cùng, nhân anh nêu lên, chúng tôi cũng xin nói rõ để có sự thông cảm nhiều chiều. Quả thực, nếu trong bài nọ bài kia , có những câu chữ trào lộng, thì không phải do chúng tôi muốn xỏ xiên, càng không có ý hỗn xược. Đó thật ra là biểu hiện của sự phẫn nộ, nhiều khi khó, đôi khi không nên, kiềm chế. Rất có thể lối nói trào phúng mà không thưa gửi, gói ghém của chúng tôi, được một số người trong nước cảm nhận như một sự phạm thượng. Trong khi chúng tôi lại nghĩ không có thượng, nên không có gì đáng phạm. Biết làm sao!

Nên phỏng vấn chính quyền Hà Nội

Nếu Diễn Đàn ngỏ ý muốn phỏng vấn nhân viên chính quyền Hà Nội và sẵn sàng đăng tải những bài có tính cách chuyên môn đứng đắn và không đố kỵ của phía họ, để có những tiếng chuông khác nhau – đúng với danh từ tờ báo là Diễn Đàn – thì Hà Nội không thể cứ tiếp tục bảo Diễn Đàn là “phản động” được. Đương nhiên, Diễn Đàn dành quyền áp dụng tiêu chuẩn “đứng đắn” và “không đố kỵ”.

Nguyễn Phú Đức (Les Mureaux, Pháp)

* Xin Trời Phật chứng giám!

Áo tím

Trưa nay (6.11) tôi được đọc Diễn Đàn số mới (23), thật mừng là Diễn Đàn đã có áo, mà lại là áo đẹp nữa. Trắng, đen và tím, ba màu thật sang trọng. Xin chúc mừng các bạn. Nhưng điều quan trọng là bài vở ở số này vẫn giữ được nhịp trước đây, thú vị hơn nữa là chất lượng càng tinh lọc hơn. Từ mục tin tức cho đến các bài viết về văn hoá xã hội, chính trị đều thể hiện một tinh thần nhân bản thực sự. Đấy là điều không phải tờ báo nào cũng làm được. Tôi cũng rất vui vì Diễn Đàn đã giới thiệu được bài của Hoàng Cầm và Thanh Thảo.

Võ Thanh (Huế)

* Xin anh chớ vội mừng. Do điều kiện tài chính, hiện nay Diễn Đàn chỉ mặc áo mỗi năm hai lần, vào số tết (tháng 2) và số tháng 10. Giữa hai số ấy, đành vẫn đến tay bạn đọc dưới dạng... một toà thiên nhiên.