Ngay trước giờ bầu cử Mỹ 2020

Cả thế giới đang ở thời điểm hồi hộp chờ đợi bầu cử Mỹ sắp diễn ra chỉ trong vài giờ tới đây. Cuộc đua giữa Donald Trump và Joe Biden đã được bàn tán khắp nơi từ nhiều tháng qua. Kinh nghiệm qua các kỳ bầu cử ở nhiều nước, kể cả ở Mỹ, trong những năm gần đây, cho thấy rằng rất khó đoán trước kết quả.

Bài viết này nêu ra một số điểm (không toàn diện, và không đầy đủ) cho phép hình dung tình huống thuận lợi hơn của Joe Biden, so với Donald Trump, trong chiến dịch tranh cử lần này.

1.     Trump bị chính các thành viên cao cấp của đảng mình chống lại. Dự án Lincoln thành lập tháng 12/2019 là sáng kiến của nhiều đảng viên chủ chốt của đảng Cộng hòa nhằm tẩy chay ông Trump để bảo vệ Hiến pháp và nền dân chủ Mỹ.

2.     Gần 500 cựu sĩ quan cao cấp của quân đội và an ninh Mỹ đã ký một bức thư ngỏ, vào cuối tháng 9/2020, để kêu gọi ủng hộ Biden, vì lý do Trump “không đủ tầm để đáp ứng những trách nhiệm to lớn mà chức vụ của ông đòi hỏi.”[1]

3.     1/10/2020, tạp chí Scientific American ra một bài xã luận đặc biệt ủng hộ Joe Biden. Đặc biệt, bởi vì đây là lần đầu tiên trong suốt lịch sử của mình, tạp chí này bày tỏ thái độ chính trị. Phản ứng đặc biệt này bị thúc đẩy bởi những lo ngại trước các hậu quả do chính sách của Trump gây ra cho nước Mỹ.

4.     Đến cuối tháng 10/2020, vào ngày 22, hơn 100 nhà kinh tế học, trong đó có nhiều người đạt giải Nobel, viết một lá thư ngỏ khác kêu gọi cử tri không bỏ phiếu cho Trump[2]. Lý do mà họ đưa ra là Trump không có năng lực quản trị và nhiều chính sách kinh tế của Trump đã thất bại.

5.     Một bộ phận đông đảo trong giới nghệ sĩ ủng hộ Biden và chống Trump. Vài ví dụ: một nhóm nhạc sĩ hơn hai mươi người, gồm những người nổi tiếng, trong đó có Elton John, Adele, Dee Snider, không đồng ý cho Trump sử dụng nhạc và các bài hát của mình trong các cuộc diễn thuyết tranh cử[3]. Lady Gaga, một nghệ sĩ rất được yêu thích ở Mỹ, xuất hiện ủng hộ Biden trong chiến dịch cuối cùng ngày 2/11/2020 tại Pittsburgh[4]. Cô kêu gọi cử tri bỏ phiếu cho Biden.

6.     Bạo lực cảnh sát và tệ phân biệt đối xử với người da đen diễn ra dưới thời ông Trump đã dẫn tới những hậu quả chết người, và do đó gây phẫn nộ trên toàn nước Mỹ và nhiều nước trên thế giới. Điều này khiến cho một số cử tri từng bầu cho ông Trump phải thay đổi thái độ.

7.     Hậu quả nặng nề của dịch Covid-19 mà nước Mỹ phải gánh chịu khiến cử tri nhìn nhận Trump đã không đủ năng lực để đề ra các biện pháp chống dịch bệnh hiệu quả.

8.     Một bộ phần của xã hội Mỹ chia sẻ nỗi lo âu của Mary Trump, cháu gái Donald Trump, rằng ““nếu ông thắng, thì mọi chuyện coi như kết thúc. Chế độ dân chủ cáo chung. Liên minh phương Tây chấm dứt. Chúng ta sẽ bước vào thời kỳ cực kỳ đen tối của một chế độ chuyên quyền trên phạm vi toàn cầu”.[5] Thực ra, nỗi lo ngại này đã được bày tỏ ngay sau khi Trump lên nắm quyền, 2016, và được nhân lên sau mỗi động thái của Trump khi ông khiến cho nước Mỹ rút ra khỏi một loạt các định chế quốc tế mà sự ra đời của chúng là nhằm đảm bảo cho hành tinh này có một sự cân bằng nhất định.

Tuy nhiên, một số điểm được nêu lên một cách ngắn gọn trên đây (không kèm theo phân tích) không hề đủ để có thể có bất kỳ khẳng định nào. Thực tế và lịch sử luôn chứa đựng những bất ngờ, mà chính Trump đã được hưởng 4 năm trước. Vẫn luôn có một bộ phận trong xã hội Mỹ ủng hộ và chờ đợi các chính sách của Trump, đặt niềm tin vào ông, bởi vì họ cũng tìm thấy xác tín của họ trong hình ảnh và việc làm của Trump.

Vài giờ nữa bầu cử Mỹ sẽ diễn ra, và chưa ai khẳng định được điều gì.

Sài Gòn, 3/11/2020

Nguyễn Thị Từ Huy