Đọc Lữ Phương

Câu hỏi của một độc giả

Xin cảm ơn Diễn Đàn đã đăng bài nói chuyện với Lữ Phương Về vấn đề dân chủ hoá ở Việt Nam của Đoàn Giao Thủy. Tôi luôn luôn tìm đọc ý kiến của Lữ Phương, một tác giả hết sức đáng tin cậy về các vấn đề chính trị của Việt Nam. Gần đây, đọc bài Thảo luận với Hà Sĩ Phu, tôi càng coi trọng hơn nữa sự thẳng thắn rạch ròi của tác giả, kể cả với những người có chủ trương chính trị tương đối gần với ông.

Bài Về vấn đề dân chủ hoá ở Việt Nam cho tôi một số nhận định quan trọng như sau :

* Một số lớn « chiến sĩ dân chủ » hay « phong trào dân chủ » hiện nay có đặc tính chung là xuất phát từ tâm phục hận, dựa dẫm vào bên ngoài, có tính chất « biệt phái và cực đoan ». Theo chân chủ trương của các nhóm này là muốn thay một nền chuyên chính đang có bằng một nền chuyên chính khác. Theo tôi, đây là một tổng kết vô cùng xác đáng. Để soi sáng điều này tác giả nhấn mạnh rất đúng mối quan hệ giữa dân chủ và độc lập dân tộc.

* Tiến trình dân chủ hoá tại Việt Nam theo tác giả là một tiến trình « tự vỡ » từ bên trong. Nhìn lại lịch sử ta có thể thấy sự « tự vỡ » đó của chủ nghĩa stalinist tại Việt Nam. Tác giả cho thấy ông đồng ý với quan niệm « tự vỡ » của Lê Hồng Hà (xem thêm Đấu tranh cho Phát triển và Dân chủ hoá) khi xét về tiến trình dân chủ trong tương lai. Sự đồng thuận này, dù chỉ trên mặt quan điểm, đã làm cho tôi hết sức vui mừng vì nó chính là nền tảng cơ bản của một lộ trình dân chủ hoá tại Việt Nam.

Thế nhưng bài báo này, một mặt tổng kết đúng đắn về một số « phong trào dân chủ » tại Việt Nam và chủ trương của Đảng lãnh đạo của trước và sau 1986, nhưng mặt khác bản thân nó nêu lên nhiều câu hỏi cho tương lai. Tôi hào hứng muốn biết thêm ý kiến của tác giả về :

* Cái giống nhau và cái khác nhau giữa sự tự vỡ của mô hình stalinist (coi như đã xảy ra) và mô hình chuyên chính toàn trị ? Ta cần nhớ là mô hình chuyên chính cơ bản hơn mô hình stalinist và Đảng lãnh đạo làm mọi cách để giữ chặt giềng mối này.

* Mỗi người chúng ta làm được gì để sự tự vỡ của mô hình chuyên chính sớm chín muồi ? « Xã hội dân sự » được gọi là đang phục hồi nhưng nó chỉ được cho phép trong phạm vi không gây tác hại lên mô hình chuyên chính.

* Sự tăng trưởng và hội nhập kinh tế, cái thuận lợi và chướng ngại của nó đối với quá trình tự vỡ ?

N.T. (Frankfurt, Đức)