Thông tin về EXIF

Nguyễn Nhân

Kính gửi ban biên tập Diễn Đàn,

Mấy ngày gần đây tôi có vào Diễn Đàn và được đọc bài viết về tranh cãi liên quan đến thông số meta data file hay còn được gọi là EXIF. Vì công việc của tôi liên quan đến xử lý ảnh nên cũng am hiểu đôi chút về vấn đề này, xin có đôi lời như sau:

Meta data file hay EXIF như đã nói trên là 1 phần tách rời với pixel ảnh, tuy nhà sản xuất cố gắng duy trì tránh sự can thiệp thay đổi các thông tin chính yếu trên 1 bức chụp nhưng việc trích xuất chúng là điều có thể (...Diễn Đàn xin lược bớt những thí dụ kỹ thuật...). Điều này cho thấy thông tin EXIF không thật đáng tin lắm! 

Đáng khen cho EXIF, nó không quá ngốc nghếch để cho “kẻ gian” lợi dụng! Nó sẽ ghi lại thời gian, loại ứng dụng gì đã tác động đến file ảnh! Do đó thông tin EXIF chỉ có giá trị (như một chứng cứ chẳng hạn) khi phần thông tin ứng dụng tác động đến file ảnh còn để trống; hay file ảnh là dạng file thô ( còn gọi file RAW, phần mở rộng đối với máy Nikon thường là NEF, máy Canon là CR2).v.v...

Thư này đơn thuần cung cấp thêm thông tin cho ban biên tập mà tôi nghĩ là có ích. Tôi xin đứng ngoài quan điểm tranh luận. Điều chắc chắn tôi có thể nói đối với mọi người tôi luôn là đọc giả yêu thích của diễn đàn. 

Trân trọng kính chào!

Nguyễn Nhân,

17-10-3009

Xin thành thực cám ơn độc giả Nguyễn Nhân.

Chúng tôi xin lược bớt hai thí dụ kỹ thuật mà ông gửi kèm, vì nó tương đương với bài "tôi cũng đau đầu, buồn nôn và mệt mỏi" đã đăng Diễn Đàn. Và cũng xin bổ sung một chút về độ khả tín của EXIF, hiện nay chúng tôi bi quan hơn. Theo một vài chuyên gia tin học và kỹ thuật số vừa tư vấn cho Diễn Đàn, thông tin EXIF (EXchangeable Image File Format, bảng thông tin để trao đổi về ảnh) là không tin được trong bất cứ trường hợp nào, nếu chúng ta không tin vào nguồn cung cấp ảnh.

Thông tin EXIF chỉ để cho người đã chụp ảnh (và chỉnh sửa) ghi nhớ trong những điều kiện nào ảnh đã được chụp và chỉnh sửa, và thông báo cho người khác (thí dụ một tạp chí nào đó) trong tinh thần tin cậy lẫn nhau. Khi bị cô lập với ảnh và những chứng từ khác liên hệ đến việc chụp ảnh (thí dụ như khẳng định có tuyên thệ của tác giả), EXIF không thể được coi là chứng từ có giá trị. Ai cũng sửa được bất cứ điều gì trong EXIF bằng những chương trình đặc biệt mà ta có thể hạ tải dễ dàng từ trên mạng. Vì mục đích của chuẩn thông tin này không phải để làm chứng từ, nó không được bảo mật. Do đó bất cứ ai biết viết chương trình và chịu khó tìm hiểu chuẩn EXIF thì cũng làm được chương trình để sửa thông tin EXIF.

Vậy thì thông tin EXIF chỉ là một yếu tố để suy luận thôi. Sự thực chắc chắn là:

1. Không có khả năng các tác giả của hai tấm hình chúng ta đang nói đến sửa EXIF ngược thời gian về năm 2005, để tự làm rắc rối cho mình.
2. Ngày tháng in trên hình không thể được ghi lại tự động từ máy đã chụp hình đó (mà đồng hồ chỉ về năm 2005).

Các điều trên đủ để kết luận là có những thao tác nhằm lừa dối dư luận. Mà hình như sau khi bị các cư dân mạng phát hiện, báo Dân Trí có ý phủi tay bằng cách chua thêm một cách mơ hồ "(ảnh do cơ quan công an cung cấp)".

Chúng tôi không thể tin vào những "sáng tạo văn học" loại như "báo Dân Trí đã chụp lại từ hai tấm ảnh giấy (sao lại khinh CA và báo chí Việt Nam lạc hậu đến vậy), bằng một máy ảnh đã 4 năm nay không dùng (nhà báo gì lạ thế ?)"... của những người trên nguyên tắc là ngoài cuộc, để bào chữa cho những người nắm rõ sự việc, mà nghề nghiệp lại là đưa thông tin đến độc giả. Có thể kết luận giản dị hơn rất nhiều mà không cần sáng tạo gì cả:

Ai đưa cho báo Dân Trí những tấm hình này? bao giờ? dưới dạng nào? và báo Dân Trí có xử lý kỹ thuật gì không? Chúng tôi chờ đợi báo Dân Trí trả lời rõ ràng những câu hỏi này.

Diễn Đàn