Bạn đang ở: Trang chủ / Dịch thuật / Ngọn đồi ta bước lên

Ngọn đồi ta bước lên

- Nguyễn Hoàng — published 24/01/2021 20:20, cập nhật lần cuối 24/01/2021 20:18

Ngọn đồi ta bước lên


Amanda Gorman


Bản dịch : Nguyễn Hoàng

Thơ hành : Lời phi lộ của người dịch


Mấy ngày nay tôi bị thơ hành. "Hành" đây là hành hạ. nỗi xúc động và cung cách tiếp nhận rộng rãi đối với bài thơ "the hill we climb" của nhà thơ trẻ Amanda Gorman vừa làm tôi sửng sốt vừa không làm tôi kinh ngạc.

Qua tiểu sử cô gái có tên Amanda, nghe cô nói, và đọc một bài thơ khác của cô; tôi có thể nhìn thấy lí do sự tiếp nhận rộng rãi có thể có đối với những dòng thơ của cô ấy. Rất mỹ. Ăm ắp những vấn đề, mối quan tâm của một cô gái da đen hiểu, thấm thía về thân phận mình, và từ đó nhận ra những vấn đề sâu xa của nước Mỹ. Cũng rất Mỹ trong ngôn ngữ, những ẩn dụ mang nhiều dấu ấn ki tô giáo, nhiều hình ảnh và cách biểu đạt xúc cảm hay gặp ở những nhà thơ mthiên về... thế sự. Dấu ấn lịch sử thì đè nặng.

Tôi đã phải kiên nhẫn cố gắng hiểu thật sát những câu chữ mà nhà thơ viết ra, rất Mỹ. Không dễ dàng đối với tôi. Cho nên không dám hoa hòe phóng bút lan man.

Cũng đã có nhiều bản dịch(*) rất hay, bay bướm và rất thơ. Biết đâu tôi sẽ học được điều gì đó, và quay lại điều chình cách hiểu của mình.(**)


Khi ngày ấy đến chúng ta tự hỏi

tìm đâu ra ánh sáng trong bất tận tối tăm này?

Mất mát chúng ta mang đây,

một biển chúng ta phải vượt

chúng ta đã đương đầu trong lòng con thú dữ

chúng ta đã nhận biết lặng thinh không luôn có nghĩa hòa bình

Và những chuẩn mực và ý niệm

về công chính là gì

Nó không phải luôn luôn là "công-lí"

Và rồi bình minh lại là của chúng ta

trước khi chúng ta nhận biết

một cách nào đó chúng ta đạt được

một cách nào đó chúng ta trải nghiệm

một đất nước không hề đổ vỡ

chỉ là chưa hoàn tất mà thôi

Chúng ta những kẻ kế nhiệm một quê hương và một thời kì

Nơi một cô gái Đen gầy còm

hậu duệ của nô lệ và do một bà mẹ đơn thân nuôi dạy

có thể mơ thành tổng thống

để rồi thấy mình đang đọc thơ cho vị này

Và vâng chúng ta còn lâu mới gọi là trau chuốt

với tinh anh ta vẫn còn xa

nhưng đó không có nghĩa chúng ta

đang phấn đấu để tạo nên một nguyên khối toàn hảo

Chúng ta đang phấn đấu để hình thành một nguyên khối với mục tiêu

Để kết tập nên một đất nước cam kết cho mọi văn hóa, sắc màu, thuộc tính và thân phận của con người

Và thế nên chúng ta chú mục không phải vào những gì đan xen giữa chúng ta

mà là những gì đứng trước chúng ta

Chúng ta khép lại sự chia cắt vì chúng ta biết, để đặt tuơng lai mình lên trên hết,

trước tiên chúng ta phải dẹp qua bên những khác biệt của mình

Chúng ta để vũ khí của mình xuống

để ta có thể vươn được tầm tay

mà đến với nhau

Ta cầu hại cho chẳng một ai và mong hoà hợp cho tất cả

Hãy để toàn cầu, nếu không là gì khác, xác nhận điều này:

Rằng cả khi đau buồn, chúng ta lớn lên

Rằng cả khi tổn thương, chúng ta hi vọng

Rằng cả khi mỏi mệt, chúng ta cố gắng

Rằng chúng ta sẽ mãi mãi ràng buộc với nhau, thắng lợi

Không phải vì ta rồi sẽ không bao giờ biết đến chiến bại

nhưng vì chúng ra sẽ không bao giờ gieo rắc rẽ chia

Kinh thánh bảo chúng ta dự kiến

mỗi người rồi sẽ ngồi gốc nho hay gốc vả*** của riêng mình

Và không một ai sẽ khiến họ sợ sệt

Nếu chúng ta phải sống cho chính thời đại mình

Thì chiến thắng không nằm nơi lưỡi dao

Mà ở những cây cầu ta dựng xây nên

Đó là thảm cỏ xanh từng được hứa hẹn

Ngọn đồi ta sẽ bước lên

Nếu chúng ta thật sự có gan

Vì bởi làm người Mĩ là còn hơn cả niềm tự hào chúng ta thừa kế

đó là quá khứ ta đặt bước vào

và ta hoán cải nó ra sao

Chúng ta đã thấy một thế lực đã nhằm phá vỡ đất nước ta thay vì chia sẻ nó

Nhằm tàn phá đất nước ta nếu nó cố ý làm trì trệ đi nền dân chủ

Và thế lực ấy đã cận kề thắng lợi

Nhưng trong khi dân chủ có thể bị làm cho trì trệ theo định kì

nó không bao giờ có thể thất bại vĩnh viễn

Trong chân lí này

trong niềm tin này chúng ta tin cậy

Vì trong lúc ta hướng tầm mắt đến tương lai

đôi mắt của lịch sử chú mục nhìn ta

Đây là thời của sự sám hối công chính

Chúng ta kinh sợ vào thời nó được khai sinh

Ta không cảm thấy mình sẵn sàng làm kẻ kế thừa

của thời khắc kinh hoàng đến vậy

nhưng từ trong ấy ta tìm ra sức mạnh

để làm tác giả cho chương sách mới

Để trao hi vọng và tiếng cười cho chính chúng ta

Cho nên nếu như ta từng hỏi

làm cách nào để ta có thể vượt qua thảm họa?

Thì giờ đây ta khẳng định

Làm sao thảm họa lại có thể thắng được ta?

Chúng ta sẽ không tiến bước ngược về sự đã từng

mà tiến về cái phải là.

Một đất nước bị xây xát nhưng toàn vẹn

nhân hậu nhưng cứng cỏi

dũng mãnh và tự do

Chúng ta sẽ không bị khiến phải quay đầu

hay bị đe dọa làm cho gián đoạn

vì chúng ta biết sự bất động và quán tính của ta

sẽ là di sản cho thế hệ kế tiếp

Những sơ suất của chúng ta sẽ thành gánh nặng cho chúng

Nhưng có một điều chắc chắn:

Nếu chúng ta kết hợp lòng bao dung với sức mạnh,

và sức mạnh với quyền hạn,

yêu thương sẽ là di sản của chúng ta

và làm đổi thay quyền hạn bẩm sinh của con cháu chúng ta

Nên chúng ta hãy để lại một đất nước

tốt đẹp hơn đất nước mà ta đã kế thừa

Mỗi hơi thở từ lồng ngực màu đồng của tôi,

chúng ta sẽ nâng thế giới tổn thương này thành một thế giới diệu kì

chúng ta sẽ vươn lên từ những ngọn đồi vàng dàn trải của miền tây,

chúng ta sẽ vươn lên từ vùng đông bắc gió lộng

nơi cha ông ta đã phát khởi làm cách mạng

chúng ta sẽ vươn lên từ những thành phố có hồ vây quanh của những tiểu bang trung tây,

chúng ta sẽ vươn lên từ miền nam chan hòa ánh nắng

chúng ta sẽ xây dựng lại, hòa giải và khôi phục

và mỗi xó quen thuộc của đất nước ta và

mỗi góc gọi là đất nước ta,

nhân dân đa dạng và đẹp đẽ của ta sẽ bước ra,

mang thuơng tích và đẹp đẽ

khi ngày đến chúng ta bước ra khỏi vùng tối ám

rực cháy và không sợ hãi

Bình minh mới đơm hoa như ta nhìn thấy nó

Vì ánh sáng luôn tồn tại,

chỉ cần ta can trường đủ để nhìn thấy nó

chỉ cần ta can trường đủ để trở thành.

Nguyễn Hoàng

theo bản Anh ngữ

__________________________

(*) Trong số rất nhiều bản dịch, Diễn Đàn xin giới thiệu :

Ngọn Đồi Ta Trèo - Trần Mộng Tú

Ngọn đồi chúng ta leo lên –Trần NGọc Cư

Ngọn đồi ta leo - Thụy Mân

Ngọn Đồi Ta Leo - Lan Bùi

Ngọn Đồi Chúng Ta Lên - Lưu Diệu Vân

Ngọn Đồi Ta Leo - Nghĩa Bùi


(**) Diễn Đàn biên tập gọn lại từ trang Facebook của người dịch.

(***) đây là câu trong Kinh thánh (Micah 4-4) thường được hiểu như khuyên răn sự chung sống hoà bình giữa các dân tộc hay hình thức tôn giáo.


Các thao tác trên Tài liệu

Các số đặc biệt
Ủng hộ chúng tôi - Support Us