Ngọn đồi ta bước lên
Ngọn đồi ta bước lên
Amanda Gorman
Bản
dịch : Nguyễn Hoàng
Thơ hành : Lời phi lộ của người dịch
Mấy ngày nay tôi bị thơ hành. "Hành" đây là hành hạ. nỗi xúc động và cung cách tiếp nhận rộng rãi đối với bài thơ "the hill we climb" của nhà thơ trẻ Amanda Gorman vừa làm tôi sửng sốt vừa không làm tôi kinh ngạc.
Qua tiểu sử cô gái có tên Amanda, nghe cô nói, và đọc một bài thơ khác của cô; tôi có thể nhìn thấy lí do sự tiếp nhận rộng rãi có thể có đối với những dòng thơ của cô ấy. Rất mỹ. Ăm ắp những vấn đề, mối quan tâm của một cô gái da đen hiểu, thấm thía về thân phận mình, và từ đó nhận ra những vấn đề sâu xa của nước Mỹ. Cũng rất Mỹ trong ngôn ngữ, những ẩn dụ mang nhiều dấu ấn ki tô giáo, nhiều hình ảnh và cách biểu đạt xúc cảm hay gặp ở những nhà thơ mỹ thiên về... thế sự. Dấu ấn lịch sử thì đè nặng.
Tôi đã phải kiên nhẫn cố gắng hiểu thật sát những câu chữ mà nhà thơ viết ra, rất Mỹ. Không dễ dàng đối với tôi. Cho nên không dám hoa hòe phóng bút lan man.
Cũng đã có nhiều bản dịch(*) rất hay, bay bướm và rất thơ. Biết đâu tôi sẽ học được điều gì đó, và quay lại điều chình cách hiểu của mình.(**)
Khi ngày ấy đến chúng ta tự hỏi tìm đâu ra ánh sáng trong bất tận tối tăm này? Mất mát chúng ta mang đây, một biển chúng ta phải vượt chúng ta đã đương đầu trong lòng con thú dữ chúng ta đã nhận biết lặng thinh không luôn có nghĩa hòa bình Và những chuẩn mực và ý niệm về công chính là gì Nó không phải luôn luôn là "công-lí" Và rồi bình minh lại là của chúng ta trước khi chúng ta nhận biết một cách nào đó chúng ta đạt được một cách nào đó chúng ta trải nghiệm một đất nước không hề đổ vỡ chỉ là chưa hoàn tất mà thôi Chúng ta những kẻ kế nhiệm một quê hương và một thời kì Nơi một cô gái Đen gầy còm hậu duệ của nô lệ và do một bà mẹ đơn thân nuôi dạy có thể mơ thành tổng thống để rồi thấy mình đang đọc thơ cho vị này Và vâng chúng ta còn lâu mới gọi là trau chuốt với tinh anh ta vẫn còn xa nhưng đó không có nghĩa chúng ta đang phấn đấu để tạo nên một nguyên khối toàn hảo Chúng ta đang phấn đấu để hình thành một nguyên khối với mục tiêu Để kết tập nên một đất nước cam kết cho mọi văn hóa, sắc màu, thuộc tính và thân phận của con người Và thế nên chúng ta chú mục không phải vào những gì đan xen giữa chúng ta mà là những gì đứng trước chúng ta Chúng ta khép lại sự chia cắt vì chúng ta biết, để đặt tuơng lai mình lên trên hết, trước tiên chúng ta phải dẹp qua bên những khác biệt của mình Chúng ta để vũ khí của mình xuống để ta có thể vươn được tầm tay mà đến với nhau Ta cầu hại cho chẳng một ai và mong hoà hợp cho tất cả Hãy để toàn cầu, nếu không là gì khác, xác nhận điều này: Rằng cả khi đau buồn, chúng ta lớn lên Rằng cả khi tổn thương, chúng ta hi vọng Rằng cả khi mỏi mệt, chúng ta cố gắng Rằng chúng ta sẽ mãi mãi ràng buộc với nhau, thắng lợi Không phải vì ta rồi sẽ không bao giờ biết đến chiến bại nhưng vì chúng ra sẽ không bao giờ gieo rắc rẽ chia Kinh thánh bảo chúng ta dự kiến mỗi người rồi sẽ ngồi gốc nho hay gốc vả*** của riêng mình Và không một ai sẽ khiến họ sợ sệt Nếu chúng ta phải sống cho chính thời đại mình Thì chiến thắng không nằm nơi lưỡi dao Mà ở những cây cầu ta dựng xây nên Đó là thảm cỏ xanh từng được hứa hẹn Ngọn đồi ta sẽ bước lên Nếu chúng ta thật sự có gan Vì bởi làm người Mĩ là còn hơn cả niềm tự hào chúng ta thừa kế đó là quá khứ ta đặt bước vào và ta hoán cải nó ra sao Chúng ta đã thấy một thế lực đã nhằm phá vỡ đất nước ta thay vì chia sẻ nó Nhằm tàn phá đất nước ta nếu nó cố ý làm trì trệ đi nền dân chủ Và thế lực ấy đã cận kề thắng lợi Nhưng trong khi dân chủ có thể bị làm cho trì trệ theo định kì nó không bao giờ có thể thất bại vĩnh viễn Trong chân lí này trong niềm tin này chúng ta tin cậy Vì trong lúc ta hướng tầm mắt đến tương lai đôi mắt của lịch sử chú mục nhìn ta Đây là thời của sự sám hối công chính Chúng ta kinh sợ vào thời nó được khai sinh Ta không cảm thấy mình sẵn sàng làm kẻ kế thừa của thời khắc kinh hoàng đến vậy nhưng từ trong ấy ta tìm ra sức mạnh để làm tác giả cho chương sách mới Để trao hi vọng và tiếng cười cho chính chúng ta Cho nên nếu như ta từng hỏi làm cách nào để ta có thể vượt qua thảm họa? Thì giờ đây ta khẳng định Làm sao thảm họa lại có thể thắng được ta? Chúng ta sẽ không tiến bước ngược về sự đã từng mà tiến về cái phải là. Một đất nước bị xây xát nhưng toàn vẹn nhân hậu nhưng cứng cỏi dũng mãnh và tự do Chúng ta sẽ không bị khiến phải quay đầu hay bị đe dọa làm cho gián đoạn vì chúng ta biết sự bất động và quán tính của ta sẽ là di sản cho thế hệ kế tiếp Những sơ suất của chúng ta sẽ thành gánh nặng cho chúng Nhưng có một điều chắc chắn: Nếu chúng ta kết hợp lòng bao dung với sức mạnh, và sức mạnh với quyền hạn, yêu thương sẽ là di sản của chúng ta và làm đổi thay quyền hạn bẩm sinh của con cháu chúng ta Nên chúng ta hãy để lại một đất nước tốt đẹp hơn đất nước mà ta đã kế thừa Mỗi hơi thở từ lồng ngực màu đồng của tôi, chúng ta sẽ nâng thế giới tổn thương này thành một thế giới diệu kì chúng ta sẽ vươn lên từ những ngọn đồi vàng dàn trải của miền tây, chúng ta sẽ vươn lên từ vùng đông bắc gió lộng nơi cha ông ta đã phát khởi làm cách mạng chúng ta sẽ vươn lên từ những thành phố có hồ vây quanh của những tiểu bang trung tây, chúng ta sẽ vươn lên từ miền nam chan hòa ánh nắng chúng ta sẽ xây dựng lại, hòa giải và khôi phục và mỗi xó quen thuộc của đất nước ta và mỗi góc gọi là đất nước ta, nhân dân đa dạng và đẹp đẽ của ta sẽ bước ra, mang thuơng tích và đẹp đẽ khi ngày đến chúng ta bước ra khỏi vùng tối ám rực cháy và không sợ hãi Bình minh mới đơm hoa như ta nhìn thấy nó Vì ánh sáng luôn tồn tại, chỉ cần ta can trường đủ để nhìn thấy nó chỉ cần ta can trường đủ để trở thành. Nguyễn Hoàngtheo bản Anh ngữ__________________________ (*) Trong số rất nhiều bản dịch, Diễn Đàn xin giới thiệu : Ngọn Đồi Ta Trèo - Trần Mộng TúNgọn đồi chúng ta leo lên –Trần NGọc CưNgọn đồi ta leo - Thụy MânNgọn Đồi Ta Leo - Lan BùiNgọn Đồi Chúng Ta Lên - Lưu Diệu VânNgọn Đồi Ta Leo - Nghĩa Bùi(**) Diễn Đàn biên tập gọn lại từ trang Facebook của người dịch. (***) đây là câu trong Kinh thánh (Micah 4-4) thường được hiểu như khuyên răn sự chung sống hoà bình giữa các dân tộc hay hình thức tôn giáo. |
Các thao tác trên Tài liệu