Gabriel KOLKO
(1932-2014)

Chúng tôi được tin nhà sử học Mỹ Gabriel Kolko đã từ trần ngày 19.5.2014 tại Amsterdam, thọ 82 tuổi. Ông là một trong những sử gia kiệt xuất, tác giả of The Triumph of Conservatism, Anatomy of a War: the United States, Vietnam and the Modern Historical Experience, and Century of War: Politics, Conflicts and Society Since 1914 và đồng tác giả với vợ ông, (nhà kinh tế học Joyce Manning Kolko, mất cách đây hai năm) của hai tác phẩm nổi tiếng The Politics of War: The World and United States Foreign Policy, 1943-1945 và The Limits of Power: The World and United States Foreign Policy, 1945-1954.

Gabriel Kolko sinh năm 1932 tại Paterson (New Jersey) trong một gia đình Do Thái. Tốt nghiệp cử nhân tại Trường đại học Kent, cao học tại Trường đại học Wisconsin và tiến sĩ tại Harvard (1962). Gặp Joyce Manning năm 1953 trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa chủng tộc. Mối tình "sét đánh" này dẫn tới hôn nhân ngày 11.6.1955.

Dưới đây, chúng tôi xin trích lại những gì nhà sử học Ngô Vĩnh Long đã viết về hai người bạn thân,  Gabriel và Joyce Kolko, khi được tin Joyce từ trần (xem Diễn Đàn ngày 16.5.2012) :

Một phần vì áp lực nghề nghiệp tại Mỹ do hoạt động chống chiến tranh tại Việt Nam của Mỹ hai vợ chồng Kolko rời Mỹ và năm 1970 Gabriel Kolko trở thành giáo sư trong khoa sử tại đại học York University ở Canada. Joyce và Gabriel Kolko viết chung nhiều nghiên cứu, trong đó có hai cuốn sách nổi tiếng là :  The Politics of War: The World and United States Foreign Policy, 1943-1945 và The Limits of Power: The World and United States Foreign Policy, 1945-1954.

Tháng 12 năm 1973 Joyce và Gabriel Kolko đến thăm Việt Nam và đã đi viếng hai bên vùng vĩ tuyến 17 ở tỉnh Quảng Trị. Họ đã gặp ông Nguyễn Cơ Thạch tại Hà Nội trong dịp viếng thăm nầy và Joyce đã phát biểu ý kiến là trong khoảng một năm rưỡi sau đó thì chiến tranh sẽ chấm dứt và nên chuẩn bị một kế hoạch hậu chiến nếu không thì sẽ gặp rối ren khi hòa bình đến. Gabriel thì cho rằng phải hai năm sau chiến tranh mới chấm dứt, nhưng đồng ý với Joyce về chuẩn bị một kế hoạch hậu chiến. Ông Thạch và một số nhà hoạch định chính sách ở Việt Nam nói rằng có thể phải 10 năm nữa chiến tranh mới chấm dứt.

Một phần vì lý do trên tháng 4 năm 1975 khi chiến tranh sắp kết thúc Joyce và Kolko được mời sang thăm Việt Nam và họ có mặt tại Huế đầu tháng 5 năm 1975. Sau đó họ được mời sang thăm Việt Nam 6 lần nữa để cho ý kiến và thỉnh giảng. Chi phí trong tất cả các lần đi thăm đều do họ tự trả lấy.

Năm 1987 là lần cuối Joyce và chồng sang thăm Việt Nam. Lý do họ thường cho bạn bè thân thuộc biết tại sao họ không sang Việt Nam thăm nữa là họ rất đau lòng với những xu hướng chính trị và xã hội mà họ cho là tiêu cực.

N. N. G.