ÐẠO THÍNH NHI ÐỒ THUYẾT

Hồ Bạch Thảo

Ðiển cố Ðạo thính nhi đồ thuyết 道聽而塗説 lấy từ thiên Dương Hóa, trong sách Luận Ngữ của Khổng Tử, nghĩa nôm na là “ nghe chuyện trên đường, nói lại ngoài lộ ”, ý khinh bỉ những người nói chuyện bông lông thiếu căn cứ. Dù tiền nhân đã nặng lời quở trách như vậy, nhưng mấy ngàn năm sau, con cháu của của cụ Khổng vẫn không chừa lối nói xằng “ đạo thính nhi đồ thuyết ”.

Người viết có nhận xét như vậy, bởi được đọc một bài trên mạng của Ðàn Chim Việt vào ngày 27/9/2010, nhan đề Báo T Q : Lý Công Uẩn là người tỉnh Phúc Kiến. Bài này giới thiệu một bài báo mạng Trung Quốc viết về phim truyền hình Lý Công Uẩn, Ðường đến Thăng Long, quay tại phim trường Hoành Ðiếm, tỉnh Chiết Giang. Nội dung phim không bàn tại đây, người viết chỉ lưu ý đến cái gọi là tư liệu lịch sử, mà bài báo Trung quốc trưng lên rằng Lý Công Uẩn là người tỉnh Phúc Kiến, nguyên văn như sau :

李公蕴背景资料：李 公蕴原籍福建，侨居越北古法乡

Lý Công Uẩn bối cảnh tư liệu : Lý Công Uẩn nguyên tịch Phúc Kiến, kiều cư Việt Bắc, Cổ Pháp huơng

(Bối cảnh tư liệu về Lý Công Uẩn : Lý Công Uẩn gốc tại tỉnh Phúc Kiến, là kiều dân ngụ cư tại làng Cổ Pháp, Việt Bắc)

Gọi là tư liệu, nhưng bài báo Trung Quốc không hề kê xuất xứ từ đâu ; nên buộc người viết phải nêu lên tiểu sử xuất thân của Lý Công Uẩn, qua các bộ sử Trung Việt, để độc giả tham khảo :

1. Tống Sử, quyển 488, liệt truyện về Giao Chỉ chép :

Lúc Chí Trung (1) [Lê Ngọa Triều] 26 tuổi, hà ngược không theo pháp luật, nên dân không theo. Viên Ðại hiệu Lý Công Uẩn được Chí Trung tín nhiệm, từng được đổi sang họ Lê. Vào năm đó bắt Chí Trung đuổi đi, giết bọn Minh Ðề, Minh Sưởng, tự xưng là Lưu Hậu, rồi sai sứ sang cống. Thiên tử nói :

¬ Lê Hoàn (2) bất nghĩa mà chiếm được nước, Lý Công Uẩn càng bắt chước theo, thực rất khả ố.

Nhưng vì tục dân Man nên không cần trách, bèn theo cách đối xử với Hoàn đặc cách tiến phong [Công Uẩn] Kiểm hiệu thái truyền, sung Tĩnh hải quân Tiết độ quan sát xử trí đẳng sứ, An Nam đô hộ kiêm Ngự sử đại phu, Thượng trụ quốc, phong Giao Chỉ Quận vương, thực ấp 3000 hộ, thực phong 1000 hộ, tứ Suy thành Thuận Hóa công thần.

2. Việt Sử Lược, tác gỉả khuyết danh, lưu hành tại Trung Quốc, được đưa vào Tứ Khố Toàn Thư, chép như sau :

Tên húy Uẩn, họ Nguyễn (3) ; người đất Cổ Pháp, Bắc Giang ; mẹ họ Nguyễn, sinh vào ngày 7 tháng 5, năm Thái Bình thứ 5 [974]. Lúc nhỏ thông minh, khí vũ khác thường ; du học tại chùa Lục Tổ (4), sư Vạn Hạnh gặp, lấy làm lạ nói :

¬ Ðây là người phi thường, lớn lên sẽ cứu đời yên dân, làm chủ thiên hạ.

Lúc lớn, khẳng khái ôm chí lớn, không theo đường mở mang sản nghiệp, thiệp liệp kinh sử. thời Ứng Thiên theo vua Trung Tông (5) ; khi Trung Tông bị Ngọa triều giết, các quan đều bỏ trốn, chỉ có một mình Công Uẩn ôm thây khóc. Vua Ngọa Triều khen là trung thần, phong chức Tả thân vệ điện tiền Chỉ huy sứ. (6)

3. Ðại Việt Sử Ký Toàn Thư tại nước ta chép như sau :

Họ Lý, tên húy là Công Uẩn, người châu Cổ Pháp Bắc Giang, mẹ họ Phạm, đi chơi chùa Tiêu Sơn (7) cùng với người thần giao hợp rồi có chửa, sinh vua vào ngày 12 tháng 2 năm Giáp tuất, niên hiệu Thái Bình thứ 5 [974] thời Ðinh… Vua sinh ra mới 3 tuổi, mẹ ẵm đến nhà Lý Khánh Vân ; Khánh Vân nhận làm con nuôi. Bé đã thông minh, vẻ người tuấn tú khác thường. Lúc còn nhỏ đi học, nhà sư ở chùa Lục Tổ là Vạn Hạnh thấy khen rằng :

¬ Ðứa bé này không phải người thường, sau này lớn lên ắt có thể giải nguy rồi làm bậc minh chủ trong thiên hạ.

Lớn lên không chăm việc sản nghiệp, chỉ học kinh sử qua loa, khảng khái có chí lớn. Trong đời Ứng Thiên (8) xuất thân thờ Lê Trung Tông [1005], Ðại Hành băng, Trung Tông bị giết, vua ôm xác mà khóc. Ngọa Triều khen là người trung, cho làm Tứ sương quân (9) phó chỉ huy sứ, thăng đến chức Tả thân vệ điện tiền chỉ huy sứ. Ðến khi Ngọa Triều băng, bèn lên ngôi Hoàng đế, đổi niên hiệu là Thuận Thiên, đại xá thiên hạ.(10)

Duyệt qua các bộ sử Việt Trung nêu trên, hoàn toàn không chép cái gọi là Lý Công Uẩn người gốc Phúc Kiến. Khảo thêm Tống Sử chép việc năm Nhâm Tuất [1022] viên Tri châu Khâm chiêu dụ người thiểu số nước ta, nên nhà Lý mang quân đánh úp châu Như Hồng, khiến vua nhà Tống phải răn đe để khỏi sinh chuyện :

Trước đó người man liêu (11) tại Giao Châu tên Trương Bà Khan tránh tội chạy trốn. Viên Tri châu Khâm Mục Trọng Dĩnh triệu đến, giữa đường lại mang binh cự lại. Viên Ðô tuần kiểm Tang Tự Toại ra lệnh trại Như Hồng (12) đem trâu rượu khao thưởng. Giao Châu trinh sát biết việc này, nhân việc bắt man liêu bèn đánh úp trại Như Hồng, bắt người và súc vật rất nhiều.

Chiếu vua mệnh Chuyển vận ty xem xét việc Lý Công Uẩn truy đòi, và ra lệnh quan lại tại nơi biên cương không được dụ dân man liêu, khiến sinh ra chuyện. (13)

Khâm Ðịnh Việt Sử Thông Giám Cương Mục đề cập đến sử liệu nêu trên, cho biết dân man liêu là mán Ðại Nguyên Lịch ở khoảng giữa châu Như Hồng và trấn Triều Dương :

Sai Dực Thánh vương đi đánh và phá được mán Đại Nguyên Lịch.

Mán Đại Nguyên Lịch khuấy nhiễu nơi biên giới, nhà vua sai Dực Thánh vương đi đánh, phá được giặc. Quan quân ta vượt bờ cõi, tràn sang đất Tống, đến trại Như Hồng, thiêu đốt kho đụn ở đấy rồi rút về. (14)

Qua các sử liệu trưng dẫn, chứng minh rằng cái gọi là tư liệu “ Lý Công Uẩn gốc tại tỉnh Phúc Kiến ” hoàn toàn bịa đặt vô căn cứ ; ngoài ra trong thời gian trị vì vua Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn) đã đập tan âm mưu quấy nhiễu biên giới, khiến vua nhà Tống phải răn đe thuộc hạ không được chiêu dụ dân thiểu số, để đề phòng gây nên chuyện lớn.

Cũng cần nhấn mạnh thêm lãnh thổ Việt Nam ta là chỗ “ đất lành chim đậu ” nên từ xưa đến nay đã có nhiều người Trung Quốc sinh sống tại đây và đã trở thành dân Việt thuần hậu trung thành. Cụ thể những nhân vật lịch sử gốc Trung Hoa như : Hồ Quí Ly thuộc dòng dõi Hồ Hưng Dật gốc từ tỉnh Chiết Giang ; các danh thần nhà Nguyễn tại miền Nam như Trịnh Hoài Ðức, tổ tiên người tỉnh Phúc Kiến ; Ngô Nhân Tĩnh, tổ tiên người gốc Quảng Ðông. Ðiều đáng nêu lên ở đây, là tư liệu lịch sử phải có nguồn gốc kê cứu phân minh ; thẳng tay loại bỏ những chuyện hoang đường “ đạo thính nhi đồ thuyết ”.

HỒ BẠCH THẢO

1. Chí Trung : tức Lê Long Ðĩnh, con thứ 5 của vua Lê Ðại Hành, lên làm vua tức vua Ngọa Triều.

2. Lê Hoàn : vua Lê Ðại Hành.

3. Họ Nguyễn : có lẽ tác gỉả Việt Sử Lược người đời Trần, nên lúc bấy giờ họ Lý phải đổi thành họ Nguyễn.

4. Chùa Lục Tổ : cũng gọi là chùa Cổ Pháp, ở xã Ðình Bảng, huyện Tiên Sơn, tỉnh Hà Bắc.

5. Trung Tông : tên húy là Long Việt, con thứ 3 của vua Lê Ðại Hành ; lên ngôi được 3 ngày thì bị em cùng mẹ là Long Ðĩnh giết, thọ 23 tuổi [983-1005].

6. Việt Sử Lược, quyển hạ, trang 11, Bách Ðộ văn khố.

7. Chùa Tiêu Sơn : tức chùa Trường Liêu trên núi Tiên, ở xã Tương Giang, huyện Tiên Sơn, tỉnh Hà Bắc.

8. Ứng Thiên : niên hiệu vua Lê Ðại Hành.

9. Tứ sương quân : quân bảo vệ 4 mặt kinh thành.

10. Ðại Việt Sử Ký Toàn Thư, bản dịch của Viện Khoa Học Xã Hội Việt Nam, tập 1, trang 240.

11. Man liêu : chỉ dân tộc thiểu số tại nước ta.

12. Theo sách Khâm Châu Chí nhà Thanh, trại Như Hồng ở về phía tây nam châu Khâm, giáp giới với trấn Như Tích, cách châu Vĩnh An thuộc Giao Chỉ 20 dặm.

13. Tống Sử quyển 488, Liệt truyện Giao Chỉ.

14. Khâm Ðịnh Việt Sử Thông Giám Cương Mục, Viện Việt Học, trang112.