KỶ NIỆM 150 NĂM NGÀY SINH PHAN BỘI CHÂU

(26-12-1867 – 26-12-2017)

CON NGƯỜI NHẬT BẢN
TRONG TÁC PHẨM CỦA PHAN BỘI CHÂU

Đào Tiến Thi

Phan Bội Châu sang Nhật với mục đích ban đầu là cầu viện. nhưng khi sang đến Nhật, gặp gỡ các chính khách Nhật Bản và các nhà cách mạng Trung Hoa (đang lánh nạn ở Nhật), với những lời khuyên của họ thì cụ cũng ngộ ra rằng với trình độ thấp kém của Việt Nam lúc ấy không thể đánh Pháp ngay được. Mặt khác thực tế Nhật Bản khi ấy chưa thể một mình đương đầu với Pháp. Tuy nhiên, các chính khách Nhật Bản (lúc chưa ký hiệp định với Pháp) cũng đã hết sức giúp đỡ Phan trong chủ trương cứu nước lâu dài, cho nên đã nhận giúp Phan đào tạo nhân tài người Việt Nam, và đo đó mà ra đời phong trào Đông du. 

Ngoài mấy năm sống ở Nhật lãnh đạo Đông du, sau này Phan còn có dịp qua lại Nhật Bản mấy lần nữa, do đó có điều kiện quan sát cuộc sống và con người ở Nhật. Cụ phát hiện ra cùng là Á Đông da vàng, cùng ảnh hưởng văn hóa Trung Hoa nhưng Nhật khác hẳn ta. Bài này chỉ đề cập một số người Nhật là chính khách, trí thức và một số người dân Nhật được Phan ghi lại, chủ yếu trong Phan Bội Châu niên biểu.