Cái tát
Cái tát
Ninh Kiều
Anh thấy Chị sáng
nay cứ lúi húi đi tìm cái gì
đó trên kệ sách mới hỏi
“Em kiếm gì vậy”
thì nghe trả
lời “Cuốn từ điển”,
bèn
mau mắn “Kiếm chữ
gì ?” và
vì không nghe vợ trả lời mà
thấy vợ đang đưa mắt tìm kiếm
trên bàn làm việc của mình nên
nằn nì “Chữ
gì ? Anh nói
cho nghe, khỏi tìm kiếm mất công…”
và xì cười nói tiếp “có
từ điển sống một bên mà
không biết tận dụng”. Tiếng xì
cười vừa chìm lỉm để nhường
chỗ cho im lặng hơi nặng nề thì
nghe tiếng Chị “Nó đây
rồi”
và thấy Chị thò tay định rút
cuốn từ điển nằm dưới chồng
giấy má khiến Anh kêu lên “Đừng
đụng, mất dấu của anh” và
bực mình “muốn tra chữ
gì thì
nói”. Song không nghe Chị trả lời
mà chỉ thấy Chị lặng lẽ bỏ
đi ra khiến Anh ném cuốn sách đang
cầm trên tay lên bàn làm việc
nhưng không làm nghiêng đổ gì
cả vì nó nằm chàng hảng trên
hai chồng hồ sơ cao nghệu. Buông người
ngồi phịch xuống mền gối nhàu
nát trên chiếc giường một người,
Anh thở ra “Hết hiểu nổi”.
Rồi Chị cũng tra
được cái chữ muốn tìm trong
từ điển, «cái tát». Có
ba danh từ tiếng Pháp mà trong đó
chỉ có một danh từ phù hợp với
Chị, «la gifle» : « đánh vào
gò má bằng bàn tay mở. Nghĩa
bóng là sự sỉ nhục ». Chị
cũng khám phá ra là có nhiều
loại tát, như tát vào phía sau
vành tai gọi là tát tai hay tát một
gò má bằng lòng bàn tay rồi
tiện thể tát gò má kia bằng mu
bàn tay. Không ngờ từ ngữ dồi
dào đến như vậy, lỡ gặp bàn
tay mang nhẫn cộm…, Chị lắc lắc
đầu như thể xua đi những ý
nghĩ u ám.
«La gifle» phù
hợp với Chị hơn cả «cái
tát» vì nó có thêm nghĩa
bóng trong khi từ điển Việt-Việt
chỉ giải nghĩa «tát» là
đánh vào gò má bằng bàn
tay mở.
Với chữ nầy, cuốn
từ điển sống của Chị mà mở
ra thì chắc khỏi đóng lại luôn.
Ba cái tát liên
tiếp, cái thứ nhất chưa kịp đau,
cái thứ nhì thấy rát mặt và
đến cái thứ ba thì ù tai. Bàn
tay trông thon thả, mảnh dẻ vậy mà
tát cái nào cái nấy ra hồn.
Không hề có tiếng
động nào sau ba cái tát ngoài
những bước chân nhón cho đỡ
nặng của ai về phòng nấy vì có
con cháu bên Californie ghé Paris chơi đang
ngủ trên lầu.
Đợi cho đưa
tiễn cháu ra sân bay Roissy, hôn hít
từ giã xong xuôi, đến mấy tuần
sau Chị mới tra từ điển vì thấy
vấn vương trong lòng.
Đây không phải
là lần đầu tiên Chị bị tát.
Thật vậy, sau khi đẻ đứa đầu,
Chị bị mấy cái toé nước
mắt nước mũi vì đã trả
lời “bộ Anh không đi về
trễ
sao ?”, rồi sau đó Chị thấy
mình ngồi chồm hổm trước siêu
thị gần nhà đã đóng cửa,
đến khuya, trong bóng tối, xong đứng
lên quay về nhà vì ngày mai còn
phải đưa con đi nhà trẻ…
Toé nước mắt
nước mũi mà mùi soa giấy lại
để hết trong áo khoác máng sau
cánh cửa ra vào, mà chân còn
mang dép, nên bao nhiêu nước trong
người hội tụ đủ điều
kiện để tuôn ra lỗ mắt, lỗ
mũi, thấm ướt hai ống tay áo len
rồi luôn hai đầu gối ống quần.
Coi vậy mà Chị
cũng dễ quên, nếu không thì làm
sao tiếp tục đẻ thêm một đứa
nữa. Nhưng cũng phải công nhận là
có những tình cảm được khơi
dậy trong lòng một cách tự nhiên
mà không có lý trí nào can
thiệp vào được như thân thể
tự nhiên lâu ấm dưới bàn
tay vuốt ve, bắp thịt gò má tự
nhiên hơi gồng lên như chống đỡ
trong khi lẽ ra nó phải mềm mại dưới
những cái hôn nồng nàn…
Rồi năm tháng trôi
qua, mấy nhỏ càng lớn Chị càng
ít nhớ mấy cái tát mà lại
hay nhớ truyện Anh kể cho Chị ngay những
ngày đầu mới lấy nhau, một truyện
đời xưa của Nga “Vợ
chồng nọ
lấy nhau, một hôm có con chó chạy
ngang qua, chồng bảo vợ đó là
con chó, vợ bảo không phải, là
con mèo. Chồng giận đem vợ trấn
nước, rồi kéo đầu lên hỏi
con chó hay con mèo, vợ bảo con mèo,
chồng nhận đầu vợ xuống nước
rồi kéo đầu lên hỏi con chó
hay con mèo, vợ trả lời con mèo,
chồng nhận đầu vợ xuống nước…”.
Lúc ấy Chị còn quá trẻ để
chỉ biết đồng tình với Anh là
trên đời nầy có những bà
vợ rất “cứng đầu”, con chó
mà cứ bảo là con mèo, chi cho đến
nổi bị trấn nước tới chết…
Mặc dù ít lâu
sau không nghe Anh kể nữa song không hiểu
sao Chị lại hay nhớ đến câu chuyện
nầy, càng ngày càng nhớ đến
nó thường hơn, nhớ nó đến
trăn trở : con chó hay con mèo ?
Và sự cứng đầu của người
đàn bà nầy trở thành một
ám ảnh.
Diễn biến trong tâm
tư Chị tiến hành từng bước
một, lúc đầu thì còn rụt
rè bằng tự hỏi “Biết đâu
con chó có dáng giống con mèo ?”
nhưng dần dần Chị đi đến đặt
lại vấn đề mang tính chất triết
học về con chó và con mèo, có
lúc đứng ra bênh vực hẳn hòi
bà vợ “cứng đầu” trong
truyện, rồi cuối cùng có khi nhập
vai bà ấy, cứ uống nước no nê
rồi ngóc đầu lên trả lời
“con mèo”. Đó là nói xa
nói xôi để đi đến giải
thích vì sao Chị bị ba cái tát
tối hôm ấy, làm mấy sợi tóc,
sợi đen sợi bạc rơi phủ trán,
án con mắt, phải vén lên. Qua sáng
hôm sau, tai đã bớt kêu u u nhưng
cứ thấy vướng cái gì trước
con mắt, dường như chặp chờn bóng
mấy sợi tóc, hiện hình rất rõ
khi nhìn chỗ sáng như nhìn bức
tường trắng chẳng hạn. Chị hốt
hoảng đến độ chạy đến
gặp ngay bác sĩ khoa mắt, con trai chị
bạn thân, khẩn khoản hỏi “có
trường hợp nào bị… là vì
bị… bị tát không cháu”
khiến cái thằng bảnh trai mà chưa
vợ nầy phải phì cười “sao
tata* hỏi vậy, mắt người già
thường bị đục tinh thể, thấy
ruồi, không dính gì đến cái
tát… ”.
Anh lo lắng chở Chị
đi khám mắt, song đúng là người
Việt mình ít khi dùng chữ xin lỗi
với người trong nhà, kể cả người
Việt xa xứ đã sống lâu ở
các nước có nền văn hoá
xin lỗi bằng lời. Có nước gần
đây đã thu hết can đảm quỳ
xuống xin lỗi dùm cho quá khứ kia mà,
ấy vậy mà mình thì có người
không tài nào rặn ra được
“Anh rất tiếc”.
Trong khoảng cách rất
dài giữa hai lần bị tát, cũng có
đôi lần Chị có dịp mặt đối
mặt với chủ đề nầy.
Một lần trong buổi
tiệc nhà bạn, nghe một giọng phụ
nữ lớn tiếng và đầy tự tin
“Chỉ cần một lần thôi,
là
chấm dứt” lại còn thêm “chỉ
đưa bàn tay lên trước mặt tôi
thôi, là đủ rồi”. Cử toạ
im lặng vài giây, tuy ngắn ngủi mà
đầy ý nghĩa với một người
đã nhạy cảm với vấn đề
như Chị. Sau khoảnh khắc chưng hửng
thì cánh các ông tụ ở một
phía bình tĩnh ngay trở lại để
tiếp tục sôi nổi chuyện thời sự,
quan trọng hơn nhiều, trong khi cánh các
bà sẵn trớn bàng quan kể chuyện
bất hạnh của… phụ nữ trên
thế giới : đốt, bắn, đâm,
bầm, chặt, luộc, chọi đá, tạt
axit… Tất cả vũ khí dùng cho
chiến tranh đều được dùng cho
phụ nữ với một ưu thế tầm
cỡ, tiến sát được gần địch,
thường rất hớ hênh như nằm
lăn ra ngủ sau một ngày mệt nhọc
kiếm ăn, lo con chẳng hạn. Chiến thắng
là cái chắc : axit vô mặt thì
trúng ngay hai đôi mắt, tẩm xăng
đốt thì cháy từ đầu xuống
chân và từ ngoài vô trong, đâm
thì trúng các bộ phận quan trọng… Và
cũng như chiến tranh, bao giờ cũng có
lý do chính đáng đi trước… hầu
như vậy. Nhưng trong các vũ khí
hay trong các phương cách trừng phạt,
không thấy ai nhắc đến cái tát.
Một lần khác thì
một bà bạn cuối mặt tâm sự
hồi lâu bỗng ngẩng lên hỏi “…bị
chưa ? ”, thì Chị lắc đầu,
một cái lắc phản xạ như chạm
phải lửa và kịp thấy mặt bạn
mình buồn thiu, cái buồn thiu của một
nạn nhân cô độc.
Rồi gần đây
thì có cô bạn cũng trút bầu
tâm sự nhưng cô nầy không bị
rớt mấy sợi tóc còn rất đen
án mắt vì mới bị một cái
là cô xô chồng ngồi xuống ghế
và nhìn thẳng vào mặt “Bình
tĩnh lại đi”, bởi cô đã
nhiều lần rút kinh nghiệm. Những lần
trước thì cũng gọi điện thoại
khắp nơi khóc ào ào, hăm doạ
sẽ thực hiện những cái không
thực tế và thiếu động cơ
mạnh : bàn giao bầy con, bỏ đi biệt
tích… với hai bàn tay trắng, vân
vân và vân vân. Bởi khi phản ứng
nóng thì chỉ nhớ có cái tát
để tưởng chừng như có thể
vứt bỏ được tất cả song giây
qua giây, phút qua phút, ngày qua ngày,
tát-vuốt, khổ-sướng, thù-tha,
âm-dương, trái-phải, trồi lên, cộng trừ nhân chia, ít thì vài
ngày, lâu thì vài tuần, để
vô hiệu hoá dần dần mọi động
cơ mang tính cách chia rẽ. Rồi có
khi cái tát ra đi không bao giờ quay
trở lại nữa để chỉ để
lại trong lòng người đàn bà
một kỷ niệm hễ nhớ tới là
buồn. Cũng có khi thỉnh thoảng nó
trở lại hoặc thường xuyên trở
lại để tăng số lượng cùng
chất lượng trong vài trường hợp
đặc biệt. Có vậy nhân loại
mới càng ngày càng đông chớ !
Và cũng như lần
trước, Chị lắc đầu phản xạ
“…không bị”
đành đoạn
để cho cô bạn trẻ hơn mình
cả chục tuổi làm nạn nhân cô
độc.
Song vì đôi bạn
đã qua tuổi sôi nổi nên cũng
chịu khó ngồi phân tích cái sự
việc mà kẻ bị tát lúc nào
cũng khẳng định là “tát vô
cớ” để cùng nhận thấy không
phải hoàn toàn là như vậy, một
cách khách quan. Sự thể từa tựa
chiến tranh, kẻ đánh trước không
hẳn là kẻ gây chiến. Ngòi chiến
tranh thường đã âm ỉ từ lâu,
chỉ chờ dịp. Rồi khi chiến tranh bùng
nổ thì cứ tưởng vì một cái
cớ không đâu. Trong trường hợp
cụ thể của cô bạn còn trẻ
nầy, chính cô ấy đã dũng
cảm đi tìm nguồn gốc chiến tranh
để tránh cho những lần tới. Mà
càng bới tìm thì càng thấy vô
số duyên cớ để chiến tranh bùng
bổ, nhiều đến phát sợ, nhiều
đến độ cô bạn phải thốt
lên “Cúi đầu, câm miệng
là
xong”. Khổ nổi im lặng cũng là
nói, đôi khi còn hùng hồn hơn
lời, ngang hàng với khinh bỉ. Song cuối
cùng cô bạn cũng tìm ra được
cái cớ, đó là “Anh ấy
không được khoẻ trong người”,
thế là đôi bạn thở phào
nhẹ nhõm và bèn múc chè ra
ăn.
Riêng về Chị, tới
giờ phút nầy vẫn tiếp tục lắc
đầu trong thâm tâm để nguyện
vẹn làm nạn nhân cô độc
song đồng thời cảm nhận là đã
quá muộn để thay đổi tư duy
về cách gìn giữ hoà bình do
ông bà ta để lại, bởi Chị
vẫn muôn thuở trăn trở chuyện con
chó hay con mèo.
Theo Chị, cái tát
lẽ ra phải được liệt kê vào
danh sách các tội ác chống nhân
loại mới phải vì dường như
nó là điểm xuất phát và
khởi động của những tội ác
có thể xảy ra. Đâu có ông
chồng nào đùng một cái mua
axit, mua xăng về tạt liền, đốt
liền. Cũng phải qua một quá trình
lâu dài mà chắc là phải bắt
đầu bằng «cái tát». Cũng
như trong chiến tranh, ta đánh lúc đầu
nhè nhẹ, nhưng địch càng ngoan cố
thì ta càng leo thang, cho đến khi ta trải
thảm bom napan để mặt đất giống
y như gương mặt mù loà của
người phụ nữ được đưa
lên Télé làm dẫn dụ hôm
nọ. Cũng may là người phụ nữ
nầy ở một xứ có tục lệ che
mặt. Tát cũng giống như đánh
chác sơ sơ, nhiều vô kể, giấy
mực đâu cho phỉ, ai hơi đâu để
ý. Tuy nhiên cũng có vài trường
hợp ngoại lệ như anh ca sĩ nọ, tát
người mình thương đến hôn
mê không tỉnh dậy được để
phải tạm ngưng hát vài ba năm và
sau đó tiếp tục lại khi mãn hạn
tù. Và cũng nhờ vậy mà đã
được phương tiện thông tin đại
chúng đưa lên hàng đầu như
một trận đánh rất khốc liệt
mà với vũ khí thô sơ. Chẳng
bù với một phụ nữ Ấn Độ,
mang tội đốt chồng, mãn tù không
chịu ra.
Chuyện nhỏ.
Biết vậy mà Chị
vẫn tra từ điển và đóng cửa
phòng gọi điện thoại “Papa
có
bao giờ tát Maman không ?” để
nghe im lặng khá lâu phía bên kia đầu
dây.
Dĩ nhiên là để
đi đến câu hỏi nầy, Chị đã
dành thời giờ thăm hỏi người
mẹ 88 tuổi nầy, Maman của một cô
bạn học người Pháp hồi Chị
mới qua Paris mà Chị cũng gọi là
Maman để phân biệt với mẹ ruột
của Chị.
Maman của Chị lo lắng :
- Có chuyện gì vậy ?
- Con đã bị một, la gifle-cái tát, cả đến nhiều cái !
Chị nghe Bà bực mình :
- Vào tuổi của con ? Nó điên rồi !
- Còn Maman ? Con mạn phép hỏi thật.
Im lặng phía bên kia đầu dây nói rồi giọng Maman của Chị tiu nghỉu :
- Ừ, cũng bị một.
- Lâu chưa ?
- Lâu lắm rồi, hồi hai mươi tuổi.
- …..
- Để Maman kể cho con nghe, một buổi sáng, Papa cạo râu, khăn lau mặt ẩm vì nhà ẩm thế là quay qua tát… Có phải lỗi Maman đâu, nhà ẩm mà, Maman không đáng cái tát ấy.
- Chuyện đã xảy ra lâu lắm rồi, hơn nửa thế kỷ, sao Maman nhớ kỹ vậy ?
- Làm sao mà không nhớ ? Maman không đáng cái tát ấy, khăn ẩm vì nhà ẩm, có phải lỗi Maman đâu !
- Một lần đó thôi hay có lần nào khác ?
Lại im lặng phía bên kia đầu dây nói.
- Có vài lần sau đó nhưng Maman đánh trả…
Rồi Chị nghe Maman của Chị cười trong điện thoại…
- Để Maman kể cho nghe, Papa bảo không ngờ Maman nhỏ người mà mạnh quá.
- Nhưng tại sao đánh nhau ?
- Ôi, chuyện vợ
chồng trẻ mà. Để Maman kể cho
nghe, sau đó Maman đi mét với Mẹ
đỡ đầu của Maman, Bà ấy gọi
Papa lại bảo “Mầy mà
đụng
tới nó thì mầy sẽ nghe tiếng
tau”. Và từ đó Papa không dám
đụng tới Maman nữa.
Chị bỗng nghe như
có tiếng mẹ ruột của Chị nói
bên tai “Nó nói con chó
thì
là con chó, con lại nói con mèo,
cãi nó chi cho sinh chuyện…”.
Maman của Chị bên
kia dầu dây tiếp tục :
- Con biết không sau nầy
có lúc Papa giận đưa nắm tay lên
trước mặt Maman rồi đấm vào
trong cửa kính, chảy máu tay đầm
đìa…
Phút chốc Chị
thấy hiện lên trong đầu hình ảnh
một ông cụ hiền lành ngồi lọt
thủm trong chiếc ghế bành, ăn ĩa
tại chỗ trong gần mười năm trước
khi mất mà sau mỗi bữa ăn trưa hay
cằn nhằn một cách dễ thương
“Madeleine, cà phê
đâu ?” để
được Madeleine âu yếm rầy rà
“Đợi một chút có được
không ?”.
Vậy mà hình ảnh
êm đềm nầy vẫn không làm
Chị giảm bớt thắc mắc :
- Maman vừa mới nói
đó là những sự việc nhỏ
xảy ra khó tránh khỏi trong đời
vợ chồng, vậy tại sao khi con hỏi Maman
có bị tát không, Maman im lặng rất
lâu trước khi trả lời. Tại sao ?
Maman của Chị ngập
ngừng :
- Vì… vì rằng
đó là một vết thương… rất
khó thú nhận.
Chị đeo đuổi :
- Một vết thương ?
Đồng ý, nhưng là một vết
thương không đáng kể, chẳng
là gì so với…
- Có chứ, có
chứ. Sao chẳng là gì ! Chính là
một sự sỉ nhục. Không thể chấp
nhận được. Không thể cho phép,
tuyệt đối không. Khăn ẩm vì
nhà ẩm. Không thể bỏ qua… không,
không và không.
Nếu có ai nghe thì
khó có thể tưởng tượng đây
là giọng nói của một cụ bà
88 tuổi đã gần như mù loà,
đang đề cập đến một sự
cố đã xảy ra cách nay 68 năm, một
sự cố còn tươi roi rói như
thách thức với thời gian và vẫn
còn thời sự.
Sau khi tạm biệt Maman
của Chị, Chị ngồi im trong phòng một
lúc lâu để cảm thấy người
càng ngày càng nhẹ như sụt cân
và nghĩ đến vẻ mặt của bạn
mình không biết sẽ thế nào sau
cái gật đầu của Chị. Rồi
Chị xoay qua nghĩ đến cái nhìn,
chắc là sửng sốt “Ba tát
Má thật à, tại sao ?” của
con gái mình và rất có thể
sau đó sẽ nghe nó phá lên cười
“Má đã nói với Ba, theo
ý
tôi thì là con mèo. Má đã
nói tôi, theo ý tôi, thật sao ? Tuyệt
vời. Hoan hô Má”. Rồi Chị miên
man nhiều chuyện trong đầu đến
không nghe cái gì reo ngoài tiếng
reo vui nho nhỏ nhưng đủ nghe trong lòng
mình để không thấy Anh bước
vào phòng quên gõ cửa :
- Điện thoại reo
sao em không lấy, thằng nhỏ muốn nói
chuyện với em nè.
Chị không nhận cái
điện thoại Anh đưa mà lại bấm
nút cái đang cầm trong tay :
- Allo, Má đây.
Khoan, nghe Má nói đã, nghe cho kỹ.
Má dặn trước nghen, mầy mà tát
vợ thì mầy sẽ nghe tiếng tau…
Tội nghiệp thằng
nhỏ, chẳng hiểu ất giáp gì,
chưng hửng trong khi Anh rón rén đi ra,
đóng cửa lại sau lưng mình như
thể coi trọng chuyện riêng tư của
người khác.
Paris ngày 11 tháng 11 năm 2008
NINH KIỀU
* Tata : (ngôn ngữ nhi đồng) cô, dì, thím, mợ, bác gái
Các thao tác trên Tài liệu