Nhân quyền

Ba nhà văn Dương Thu Hương,
Nguyễn Chí Thiện, Doãn Quốc Sỹ
được trả tự do

Dưới sức ép của dư luận, đặc biệt là sự hối thúc của nhiều chính phủ phương Tây, chính phủ Việt Nam phải chăng đã quyết định đáp ứng những yêu cầu tối thiểu về nhân quyền và bước đầu giải toả những trường hợp giam cầm vì chính kiến.

Trong tháng 11, người ta đã có thể ghi nhận việc trả tự do cho ba nhà văn Doãn Quốc Sỹ (ngày 2), Nguyễn Chí Thiện (ngày 15) và Dương Thu Hương (20.11). Được biết, trong trường hợp Dương Thu Hương, chính quyền đã tìm mọi cách kể cả gây sức ép trên gia đình – thuyết phục đương sự làm đơn xin “ân xá”, tức gián tiếp nhận tội đã “vi phạm an ninh quốc gia” (xem Đoàn Kết số 434 và Diễn Đàn số 2). Trước sự từ chối cương quyết của nhà văn, bộ nội vụ đành phải tuyên bố phóng thích chị “vì lý do nhân đạo”.

Quê ở Hà Nội, 59 tuổi, Nguyễn Chí Thiện bị bắt tháng 4.1979 sau khi trao bản thảo tập thơ của ông cho một nhân viên đại sứ quán Anh ở Hà Nội. Phải đợi đến năm 1988, chính phủ Hà Nội mới công khai thừa nhận giam giữ tác giả “Hoa địa ngục”. Nhân kỷ niệm 30 năm thành lập tổ chức Amnesty International (ân xá quốc tế), các đài truyền hình Pháp đã cho chiếu 30 phim ngắn (3 phút) nói về 30 trường hợp tù nhân chính trị ở 30 nước khác nhau. Ngày 10.11, các đài A2, FR3, La Cinq, M6 và Canal Plus đều giới thiệu bộ phim do đạo diễn Michel Deville thực hiện với nữ diễn viên Emmanuelle Béart đọc bức thư gửi ông Đỗ Mười về trường hợp nhà thơ Nguyễn Chí Thiện.

Nhà văn Doãn Quốc Sỹ năm nay 68 tuổi, quê ở Hà Nội, bị bắt tháng 4.1984. Bị kết tội “tuyên truyền chống chủ nghĩa xã hội với ý đồ lật đổ chính phủ”, ông bị kết án 9 năm tù ngày 29.4.1988.

Tin từ Hà Nội cho biết bác sĩ Nguyễn Đan Quế cũng sẽ được trả tự do trong tháng 11 này sau phiên toà xét xử, dự trù vào ngày 29.11.1991. Ông bị bắt tháng 6.1990 sau khi công bố một lời kêu gọi đòi nhân quyền, dân chủ, cải tổ chế độ chính trị, và bị kết tội “cố hoạt động lật đổ chính quyền nhân dân”. Bác sĩ Nguyễn Đan Quế, học đại học ở Pháp và Anh, là người đầu tiên ở Việt Nam thành viên của tổ chức Amnesty International. Theo bản báo cáo sau cùng của tổ chức này, trong năm qua có ít nhất 60 người ngồi tù ở Việt Nam vì chính kiến. Amnesty International đặc biệt quan tâm đến 41 trường hợp bị giam cầm lâu dài – từ 5 đến 15 năm – trong đó có 28 người được theo dõi hồ sơ và 13 người được tổ chức này bảo trợ. Ngoài các nhà văn Nguyễn Chí Thiện, Doãn Quốc Sỹ, còn có các ông Tô Huy Cơ (50 tuổi, bị bắt tháng 10.1982), Diệp Hồng Chiếu (70 tuổi, bị bắt tháng 6.1978), Trương Di Nhiên (58 tuổi, bị bắt tháng 9.1975), các tu sĩ công giáo Nguyễn Văn Lý (45 tuổi, bị bắt tháng 5.1983), Lê Thanh Quế (45 tuổi, bị bắt tháng 5.1983), các tu sĩ Phật giáo Thích Quảng Độ (58 tuổi, bị bắt tháng 12.1980), Thích Nguyên Giác (40 tuổi, bị bắt tháng 4.1984), Thích Đức Nhuận (63 tuổi, bị bắt tháng 8.1985),Thích Huyền Quang (62 tuổi, bị bắt tháng 2.1982), Thích Tuệ Sĩ (48 tuổi, bị bắt tháng 4.1984), Trí Siêu Lê Mạnh Thát (48 tuổi, bị bắt tháng 4.1984).

Theo tổ chức Reporters sans frontières (Phóng viên không biên giới), 7 nhà báo Việt Nam hiện nay đang bị giam giữ: Thái Như Siêu (67 tuổi, bị bắt tháng 7.1978), Trần Nhơn Cơ (58 tuổi, bị bắt tháng 5.1977), Như Phong, Hồ Nam, Phạm Thái Thủy, Châu Sơn và Nguyễn Văn Tân (bị bắt trong năm 1990).

Ngoài ra, theo chính phủ Việt Nam cho biết hồi tháng 5, 124 sĩ quan và công chức của chế độ Sài Gòn cũ còn bị giam giữ ở trại cải tạo Hàm Tân.

Cũng cần nhắc lại là từ tháng 5.90, linh mục Chân Tín vẫn bị quản thúc tại Cần Giờ, và ông Nguyễn Ngọc Lan tại nhà.