Suy nghĩ gần xa

Một năm qua

Ng. V.

Đã một năm qua. Tồn tại được một năm, dù sao cũng đã là một thành công của Diễn Đàn.

Nhưng đánh giá thế nào về lời giao ước trước (“tôn trọng mọi ý kiến, kể cả những ý kiến khác biệt và trái nghịch, miễn là những ý kiến đó không đi ngược lại với những giá trị nhân bản phổ biến của nhân loại và truyền thống hoà hợp đích thực) và về mục tiêu “diễn đàn [để góp phần] vì dân chủ và phát triển”? Không phải là người trong ban biên tập (mặc dù tôi tham gia và viết bài), lẽ dĩ nhiên tôi không có thẩm quyền để mang lại những câu trả lời của người làm ra tờ báo. Tôi lại là một độc giả “lỏi” ^(l) (tôi chỉ đọc những bài mà tôi đủ sức hiểu), cho nên tôi không có cái nhìn tổng quát của những bạn đọc chăm chú.

Tôi chỉ xin được nêu lên đây một số suy nghĩ về vài cái “ khó” của người viết bài:

Diễn Đàn đã mở rộng cho mọi ý kiến, nghĩa là không chủ trương “kiểm duyệt”. Cái khó đầu tiên cho người viết là phải biết tự kiềm chế, trong suy luận cũng như trong ngôn ngữ, vì sự tôn trọng người khác, dù là người khác ý với mình, kể cả những người mà mình coi là bảo thủ. Trong tinh thần muốn hoà giải, hoà hợp, cũng cần phải hoà giải và hoà hợp với chính quá khứ của mình. Thí dụ như: hiện tượng cuồng tín không chỉ do lỗi ở “người thuyết pháp”, mà còn do lỗi ở những người “cả tin”. Sự thanh thản với quá khứ của mình chắc hẳn sẽ làm giảm những lời lẽ “hằn học” và giúp cho sự hoà giải, hoà hợp với người khác.

Cái khó thứ hai là giữ được “sự đánh giá công bằng” (một trong những giá trị nhân bản), nhất là trước những sức ép của thời thượng ⁽²⁾. Thí dụ như: xa lánh được sự “trở cờ” (hôm qua thì ca tụng hết lời “Cha già vĩ đại”, hôm nay thì qui đủ thứ lỗi, thậm chí khi phán đoán sự việc, đã bôi đi cả khung cảnh thời gian). Cái khó này cũng là cái khó của người muốn tránh được sự “sùng bái cá nhân” ⁽³⁾ ở mọi mức độ, mọi lĩnh vực: một tác phẩm hay thì khen hay, chứ không vì một điều hay mà gán cho tác giả mọi điều hay trong quá khứ, hiện tại, tương lai.

Một cái khó nữa là làm sao làm nhạy cảm ⁽⁴⁾ được công luận. Tránh được sự “chửi đổng”, “luận suông ”, ... vẫn chưa đủ. Mà còn phải thuyết phục được bà con tham gia hỗ trợ cho những người trong nước đang cố gắng phục hồi xã hội dân sự, cũng như phục hồi những giá trị đạo đức đã bị bỏ quên. Mấy ai đã thực sự rung động để tham gia vào những công trình giáo dục, y tế, xã hội ... ở quê hương?

Và còn nhiều cái khó khác... Tôi chỉ xin được nói lên vài lời góp phần kiểm điểm một năm qua. Để bước vào một năm mới.

^(l) Theo Từ điển tiếng Việt, “lỏi” có nghĩa là “ không đều, còn sót lại [... ]”

⁽²⁾ mode

⁽³⁾ culte de la personnalité

⁽⁴⁾ sensibiliser, (theo Từ điển Pháp Việt, ACCT x b)