Khởi điểm ( Starting Place )
của Robert KRAMER

Phim này đã chiếu trên đài truyền hình ARTE ngày 4.12 vừa qua. Bạn nào không kịp xem có thể đón coi tại các rạp đầu tháng 3 tới. Thực ra, những ai đã coi trên màn ảnh nhỏ cũng nên ra rạp coi, để thấy sự khác biệt giữa truyền hình và điện ảnh. Người ta thường nói mặt mạnh của TV là những cận cảnh tâm tình (intimiste), chứ TV làm hại những cảnh hoành tráng. Điều đó tất nhiên là đúng, song cũng không đầy đủ. Phim của Kramer chứng minh điều đó: những cận cảnh khuôn mặt, một phần tư khuôn mặt Linda Evans trong nhà tù, hay chân dung người phiên dịch mà Kramer gặp lại ở Văn Miếu, nhìn trên màn ảnh TV rất rõ, plan fixe), về những phút im lặng đầy ý nghĩa.

nhưng phải xem trên màn ảnh lớn, ta mới thấy cái thần của mỗi người bộc lộ ra hẳn, và mới thấy Kramer là bậc thầy về những cảnh cố định (plan fixe), về những phút im lặng đầy ý nghĩa.

Để tránh mọi ngộ nhận có thể gây ra thất vọng, bạn nên đọc lại bài Trở lại chữ nghĩa (Diễn Đàn số 22, 9.93) của R. Kramer. Đây không phải là một phóng sự về Việt Nam 1992, của một người Mỹ phản chiến trở lại Hà Nội sau 23 năm. Khởi điểm là một tuỳ bút, viết bằng ống kính độc đáo của nghệ sĩ, ghi lại những nhận xét về hôm nay, những suy tư về quá khứ, hiện tại. Xuyên suốt Khởi điểm là hai phụ nữ. Một là Linda Evans, người đã cùng Kramer đi thăm miền Bắc năm 1969, rồi tiếp tục cuộc tranh đấu cho nhân quyền ở Mỹ, từ 1985 bị chính quyền Reagan bỏ tù (kết án 40 năm). Các bạn có thể viết thư thăm chị: Linda Evans, 19973.054, UNITA, 5701 8th St., CAMP PARKS, DUBLIN, CA 94568 ( USA). Người thứ hai vắng mặt, nhưng tiếng nói của chị vang lên qua những đoạn trích đọc Tiểu thuyết vô đề: nhà văn Dương Thu Hương.

Thương thay những đất nước, những dân tộc mà một vài chân lý đơn giản nhưng cơ bản đang đè nặng trên đôi vai của vài ba người phụ nữ.

K.V.