thư bạn đọc

Trần Văn Giàu, Brocheux và Rochet

Trong Hồi Ký (VIII), tác giả Trần Văn Giàu, khi nói về  mối liên lạc với những người Pháp thuộc phái Gaulliste (ủng hộ De Gaulle, chống Đức, chống chính quyền Pétain), đã viết như sau :

“ Cùng lúc, một dịp nữa để bắt liên lạc với cánh Pháp De Gaulle ở Nam Bộ là như sau : hồi học bên Pháp, đồng chí Nguyễn Văn Trân tức Prigorny (Phú Lạc) có một bạn học tên là Brocheux (cha của giáo sư sử học hiện nay ở đại học Paris VII chuyên nghiên cứu về Việt Nam). Trân đi Liên Xô, trở thành đảng viên cộng sản. Brocheux sang Đông Dương trở thành Inspecteur de la Sureté (cò mật thám).Trân bị bắt, Brocheux nhìn ra, hai bạn cũ lại làm quen. Độ 1944, Brocheux – một người của phe gaulliste – xuống Phú Lạc tìm Trân, tính chuyện cùng cộng sản chống Nhật. Trân bàn việc đó với tôi. Brocheux trở thành một nơi liên lạc mà tôi muốn dùng, cũng như dùng Sauterey để có thể thương thuyết với tướng Mordant. ”

Nhà sử học Pierre Brocheux (Paris 13) gửi thư cho chúng tôi. Ông nói : “ Chỗ này, Trần Văn Giàu đã mắc lỡm trí nhớ. Sự thật là ông đã nhầm lẫn hai cái tên : Brocheux (chúng tôi có dịp gặp nhau nhiều lần và có quan hệ tốt, vì như ông nói, chúng tôi đều là người Nam Kỳ) và ông cò Rochet (tôi  đoán là ông này). Cha tôi  tán thành De Gaulle ngay từ lời kêu gọi 18 tháng sáu 1940 mà ông nghe thấy qua đài (do Radio Brazzaville tiếp vận), nhưng  không tham gia một tổ chức kháng chiến nào và không đóng vài trò nào cả.  Tôi mong rằng Diễn Đàn sẽ nói lại cho rõ, nhất là trong  trường hợp các bạn xuất bản Hồi Ký thành sách in. Trần Văn Giàu đã dành danh dự to lớn cho dòng họ Brocheux, nhưng với tư cách nhà sử học, tôi thấy cần phải nói rõ sự thật ”.