Tòa phúc thẩm Paris y án Tòa sơ thẩm Evry

Bà Trần Tố Nga và

Luật sư William Bourdon kháng kiện :

Cuộc chiến đấu tiếp tục !

Ngày 22.8.2024, Tòa phúc thẩm Paris đã ra quyết định chuẩn y bản kết luận 2021 của Tòa sơ thẩm Evry, cho rằng đơn khiếu kiện của bà Trần Tố Nga đối với Monsanto-Bayer và 14 tập đoàn hóa dầu sản xuất chất Da Cam, là “không thể chấp nhận” (irrécevable). Thẩm phán của Tòa phúc thẩm cũng cho rằng các công ti nói trên đã “thừa lệnh chính quyền Hoa Kỳ” (nên được “miễn trừ pháp lý” về hậu quả việc rải chất khai quang có chứa độc tố dioxin), và tòa án Pháp không có thẩm quyền xét xử chính phủ một quốc gia khác.

Cùng ngày, luật sư William Bourdon, người đứng ra bảo vệ miễn phí bà Trần Tố Nga, đã ra ngay thông cáo báo chí :

“ Cuộc đấu tranh của thân chủ chúng tôi sẽ không ngừng ở quyết định này.

Chúng tôi sẽ khiếu kiện lên Toà phá án (Cour de cassation).

Đây là một vấn đề nguyên tắc, các thẩm phán đã duy trì một thái độ bảo thủ, đi ngược lại tính hiện đại của pháp lý, trái nghịch với pháp luật quốc tế và pháp luật Châu Âu.

Quyết định (từ nay) thuộc về Tòa phá án.”

Chúng tôi đã liên lạc qua điện thoại với chị Tố Nga (hiện ở Sài Gòn). Chị đồng ý với tuyên bố của luật sư W. Bourdon, và cho biết, trong điện thư gửi cho chị, luật sư khẳng định :

“ Tình đoàn kết anh em của chúng tôi với chị là vĩnh hằng.

Chúng tôi sẽ chiến đấu bên chị cho đến hơi thở cuối cùng.

Chúng ta hoàn toàn có thể thắng kiện tại Tòa phá án.”

Khẳng định của luật sư Bourdon không đơn thuần chỉ là một lời động viên đối với một lão bà 82 tuổi, bị nhiễm độc tố dioxin từ năm 1966 ở Chiến khu D, và cũng như hai con gái và các cháu ngoại, còn mang trong người những chứng bệnh nằm trong danh sách 17 bệnh tật được nhà cầm quyền Mỹ thừa nhận là “có liên quan” tới dioxin.

Luận điểm của W. Bourdon và hai đồng nghiệp dựa trên một sự kiện có đầy đủ bằng chứng : Monsanto và 14 công ti nói trên đã tự nguyện tham gia một cuộc đấu thầu của Bộ quốc phòng Hoa Kỳ, chứ không phải họ đã “bị trưng dụng” và “cưỡng bách sản xuất chất Da Cam”. Hơn thế nữa, những hồ sơ nội bộ (do nhân viên của họ đưa ra công khai) cho biết họ đã được báo cáo về tính độc hại của dioxin, và họ đã “nhất trí” không thông báo cho chính quyền Mỹ.

Quan trọng hơn nữa, từ phiên tòa Nuremberg 1945 nổi tiếng (xét xử tội ác của phát xít Đức), pháp lý quốc tế đã nêu ra nguyên tắc : bất luận tuân lệnh từ cấp trên nào (Hitler hay thuộc cấp), mỗi cá nhân hay tập thể đều phải chịu trách nhiệm về hành động của mình. Đó là một nguyên tắc đã đi vào thực tiễn pháp lý quốc tế, được nhiều nước, đặc biệt ở Châu Âu, áp dụng – trừ những thẩm phán mà luật sư Bourdon gọi chính xác là “bảo thủ”. Một thí dụ không xa : khi còn làm ngoại trưởng Mỹ, Henry Kissinger đã không dám ghé qua hai phi trường Bruxelles và Madrid, vì tại Bỉ và Tây Ban Nha, những nạn nhân của chế độ Pinochet (Chi Lê), trong đó có những bà nữ tu, đã khởi kiện Kissinger là người chỉ đạo cuộc đảo chính lật đổ chính quyền hợp pháp của tổng thống Allende năm 1973, và những thẩm phán hai nước này đã ký lệnh truy nã Kissinger.

Cuộc đấu tranh của Trần Tố Nga, với sự bảo vệ tận tình của văn phòng luật sư Bourdon, sẽ tiếp tục trên bình diện pháp lý. Cả vấn đề là ở Tòa phá án tới đây, các thẩm phán có đủ sáng suốt để thi hành nguyên tắc Nuremberg hay không, và có đủ dũng cảm chấp nhận những hậu quả có thể xảy ra cho con đường thăng tiến của mình dưới sức ép của giới nghiệp chủ hóa dầu sản xuất chất khai quang. Không phải ngẫu nhiên mà chính quyền Pháp, nấp sau quyết định của Ủy ban Châu Âu, đã trì hoãn việc cấm sử dụng thuốc glyphosate trong nông nghiệp (mà trong cuộc tranh cử tổng thống lần đầu, ông Macron đã hứa hẹn). Gần đây hơn nữa, báo Le Monde tiết lộ nước Pháp từng là nước số 1 trong sản xuất arsenic và đã cung cấp arsenic cho các công ti hóa nông Mỹ trong quá trình sản xuất chất Da Cam.

Hơn bao giờ hết, cuộc đấu tranh pháp lý cần được sự hỗ trợ của các tổ chức dân sự đã và đang hoạt động chống chất độc Da Cam và ủng hộ cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ của chị Trần Tố Nga.

22.8.2024

Nguyễn Ngọc Giao