Canada vạn tuế !
Canada vạn tuế
Jean Chrétien
LTS : Cựu thủ tướng Canada, Jean Chrétien, nhân kỷ niệm lần thứ 91 ngày sinh nhật của mình. Phản ứng trước những lời đe doạ của Donal Trump với Canada, ông đã tự tặng cho mình một món quà sinh nhật bằng một bài báo đăng trên The Global and Mail.
Hôm nay là sinh nhật lần thứ 91 của tôi.
Đây là cơ hội để tôi ăn mừng cùng gia đình và bạn bè. Để nhìn lại cuộc sống mà tôi đã có vinh dự được dẫn dắt. Và để suy ngẫm về việc đất nước mà tất cả chúng ta yêu quý đã phát triển và thay đổi như thế nào trong suốt chín thập kỷ tôi sống trên trái đất này.
Năm nay, tôi cũng quyết định tự tặng cho mình một món quà sinh nhật. Tôi sẽ làm một điều trong bài viết này mà tôi không còn làm thường xuyên nữa, đó là lên tiếng về một vấn đề lớn ảnh hưởng đến tình hình của quốc gia và khiến tôi và rất nhiều người Canada khác vô cùng khó chịu : Những lời lăng mạ hoàn toàn không thể chấp nhận được và những lời đe dọa chưa từng có đối với chính chủ quyền của chúng ta từ tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Donald Trump.
Tôi có hai thông điệp rất rõ ràng và đơn giản.
Gửi đến Donald Trump, từ một ông già gửi đến một ông già khác : Hãy tỉnh lại đi ! Điều gì có thể khiến ông nghĩ rằng người Canada chúng tôi sẽ từ bỏ một quốc gia tốt nhất thế giới, để gia nhập Hoa Kỳ ?
Tôi có thể nói với ông rằng người Canada coi trọng nền độc lập của chúng tôi. Chúng tôi yêu đất nước của mình. Chúng tôi đã xây dựng được một quốc gia khiến cả thế giới phải ghen tị – khi nói đến lòng trắc ẩn, sự hiểu biết, lòng khoan dung và tìm ra cách để những người có xuất thân và tín ngưỡng khác nhau đều có thể chung sống hòa thuận.
Chúng tôi cũng đã xây dựng được một mạng lưới an toàn xã hội vững mạnh – đặc biệt là với dịch vụ chăm sóc y tế sức khỏe cộng đồng – mà chúng tôi rất tự hào. Nó không hoàn hảo, nhưng nó dựa trên nguyên tắc rằng những người dễ bị tổn thương nhất trong chúng tôi cần được bảo vệ. Đây có thể không phải là “Phong cách Mỹ” hay “Phong cách Trump”. Nhưng đây là thực tế mà tôi đã chứng kiến và sống cả cuộc đời dài của mình.
Nếu ông nghĩ rằng đe dọa và xúc phạm chúng tôi sẽ thuyết phục được chúng tôi, thì ông thực sự chẳng biết gì về chúng tôi cả. Ông không biết rằng khi nói đến việc chiến đấu trong hai cuộc chiến tranh thế giới vì tự do, chúng tôi đã tham gia - cả hai lần - nhiều năm trước khi đất nước của ông làm điều đó. Chúng tôi đã chiến đấu và hy sinh nhiều hơn số lượng của mình.
Chúng tôi cũng đã can đảm nói không với đất nước của ông khi họ cố gắng kéo chúng tôi vào một cuộc chiến tranh hoàn toàn vô lý và gây bất ổn ở Iraq.
Chúng tôi đã xây dựng một quốc gia trên địa hình hiểm trở, đầy thử thách nhất mà ông có thể tưởng tượng. Và chúng tôi đã làm được điều đó bất chấp mọi khó khăn.
Người Canada chúng tôi có vẻ dễ tính. Ít nói. Nhưng đừng nhầm lẫn, chúng tôi có bản lĩnh và sự cứng rắn.
Và điều đó dẫn tôi đến thông điệp thứ hai của tôi, gửi đến tất cả các nhà lãnh đạo của chúng ta, cấp liên bang và cấp tỉnh, cũng như những người đang khao khát lãnh đạo đất nước chúng ta: Hãy bắt đầu thể hiện bản lĩnh và sự cứng rắn đó. Đó là những gì người dân Canada muốn thấy - những gì họ cần thấy. Đó gọi là lãnh đạo. Bạn cần phải lãnh đạo. Người dân Canada sẵn sàng làm theo.
Tôi biết tinh thần đó vẫn còn đó. Kể từ khi ông Trump tấn công, mọi đảng phái chính trị đều lên tiếng ủng hộ Canada. Trên thực tế, tôi rất hài lòng khi ngay cả Khối Québécois cũng đang bảo vệ Canada.
Nhưng bạn không thể thắng một trận khúc côn cầu chỉ bằng cách phòng thủ. Chúng ta đều biết rằng ngay cả khi chúng ta đáp ứng được một yêu cầu, ông Trump sẽ quay lại với một yêu cầu khác lớn hơn. Đó không phải là ngoại giao ; đó là tống tiền.
Chúng ta cần một cách tiếp cận khác –
một cách sẽ phá vỡ chu kỳ này.
Ông Trump đã đạt được một điều: Ông đã đoàn kết người dân Canada hơn bao giờ hết! Tất cả các nhà lãnh đạo trên khắp đất nước chúng ta đã đoàn kết trong quyết tâm bảo vệ lợi ích của Canada.
Khi tôi nhậm chức thủ tướng, Canada phải đối mặt với cuộc khủng hoảng đoàn kết quốc gia. Mối đe dọa về sự chia cắt của Quebec là rất thực tế. Chúng tôi đã hành động để giải quyết mối đe dọa hiện hữu này theo cách khiến người dân Canada, bao gồm cả người Quebec, mạnh mẽ hơn, đoàn kết hơn và thậm chí tự hào hơn về các giá trị của Canada.
Bây giờ lại có một mối đe dọa hiện hữu khác. Và một lần nữa chúng ta cần giảm bớt sự dễ bị tổn thương của mình. Đó là thách thức đối với thế hệ các nhà lãnh đạo chính trị này.
Và bạn sẽ không thể hoàn thành mục tiêu bằng cách sử dụng các cách tiếp cận cũ.
Giống như chúng ta đã làm cách đây 30 năm, chúng ta cần một Kế hoạch B cho năm 2025.
Đúng vậy, nói với người Mỹ rằng chúng ta là bạn tốt nhất và là đối tác thương mại gần nhất của họ là điều tốt. Cũng như việc vận động hành lang mạnh mẽ ở Washington và các thủ phủ tiểu bang, chỉ ra rằng thuế quan cũng sẽ gây tổn hại đến nền kinh tế Mỹ.
Thuế quan trả đũa cũng vậy - khi bạn bị tấn công, bạn phải tự vệ.
Nhưng chúng ta cũng phải tấn công. Hãy nói với ông Trump rằng chúng ta cũng có vấn đề về biên giới với Hoa Kỳ. Canada có luật kiểm soát súng nghiêm ngặt, nhưng súng bất hợp pháp đang tràn vào từ Hoa Kỳ. Chúng ta cần nói với ông ấy rằng chúng ta mong đợi Hoa Kỳ hành động để giảm số lượng súng vượt biên vào Canada.
Chúng ta cũng muốn bảo vệ Bắc Cực. Nhưng Hoa Kỳ từ chối công nhận Hành lang Tây Bắc, khăng khăng rằng đó là tuyến đường thủy quốc tế, mặc dù nó chảy qua Bắc Cực Canada như vùng biển của Canada. Chúng ta cần Hoa Kỳ công nhận Hành lang Tây Bắc là vùng biển của Canada.
Chúng ta cũng cần giảm thiểu sự dễ bị tổn thương của Canada ngay từ đầu. Chúng ta cần phải mạnh mẽ hơn. Có nhiều rào cản thương mại giữa các tỉnh hơn là giữa Canada và Hoa Kỳ. Hãy khởi động một dự án quốc gia để xóa bỏ những rào cản đó! Và hãy củng cố mối quan hệ gắn kết quốc gia rộng lớn này lại với nhau thông qua các dự án như lưới điện quốc gia thực sự.
Chúng ta cũng phải hiểu rằng ông Trump không chỉ đe dọa chúng ta; ông ấy còn nhắm đến một danh sách ngày càng dài các quốc gia khác, cũng như chính Liên minh châu Âu, và ông ấy chỉ mới bắt đầu. Canada nên nhanh chóng triệu tập một cuộc họp của các nhà lãnh đạo Đan Mạch, Panama, Mexico, cũng như với Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, để xây dựng một kế hoạch chống lại những mối đe dọa này.
Mỗi lần ông Trump mở miệng, ông ấy lại tạo ra những đồng minh mới cho tất cả chúng ta. Vì vậy, hãy cùng nhau tổ chức! Để chống lại một kẻ bắt nạt to lớn và quyền lực, bạn cần sức mạnh của số đông.
Vấn đề chính không phải là chờ đợi trong sợ hãi đòn giáng tiếp theo của Donald Trump. Mà là xây dựng một đất nước và một cộng đồng quốc tế có thể chịu được những đòn giáng đó.
Người dân Canada biết tôi. Họ biết tôi là người lạc quan. Tôi thực tế. Và tôi luôn nói lên suy nghĩ của mình. Tôi đã phạm phải nhiều sai lầm trong suốt sự nghiệp dài của mình, nhưng tôi chưa bao giờ nghi ngờ sự tử tế của những người đồng hương Canada của mình – hay của những đối thủ chính trị của tôi.
Các thế hệ lãnh đạo chính trị hiện tại và tương lai nên nhớ rằng họ không phải là kẻ thù của nhau – họ là đối thủ. Không ai yêu thích sự cạnh tranh khốc liệt trong chính trị hơn tôi, nhưng tôi luôn hiểu rằng mỗi người chúng ta đều đang cố gắng đóng góp tích cực để biến cộng đồng hoặc đất nước của mình trở thành một nơi tốt đẹp hơn.
Tinh thần đó giờ đây quan trọng hơn bao giờ hết, khi chúng ta giải quyết thách thức mới này. Các nhà lãnh đạo của chúng ta nên ghi nhớ điều đó.
Tôi đã 91 tuổi và được ban phước với
sức khỏe tốt. Tôi đã sẵn sàng ở các thành lũy để giúp bảo vệ nền độc
lập của đất nước như tôi đã làm trong suốt cuộc đời mình.
Canada vạn tuế.
Jean Chrétien
Pham Terry The biên dịch từ The Global and Mail.
Các thao tác trên Tài liệu