Thư bạn đọc

HỎI CHỮ

Thông báo của Ủy ban kiểm tra Trung ương ĐCSVN kỷ luật ông Chu Hảo nói rằng ông đã « tự diễn biến, tự chuyển hóa ». Cụm tự này nghĩa là gì, và dịch tiếng Pháp như thế nào ?

(CD, Chatenay-Malabry)

Hai từ « tự diễn biến », « tự chuyển hóa » được sử dụng như là đồng nghĩa với nhau, và tương đương tiếng Pháp là « auto-évolution », « auto-transformation ».

Nội hàm của những ý niệm này tùy thuộc miệng người nói ra.
 
Trong miệng của Marx (Luận cương về Feuerbach 1845, luận điểm 3), « tự chuyển hóa » (Selbstveränderung) là « sự trùng hợp giữa sự thay đổi của hoàn cảnh [khách thể] và hoạt động của con người [chủ thể] ». Marx cho đó là « thực tiễn cách mạng ». Trong Hệ tư tưởng Đức (1845), ông còn viết : « Trong thưc tiễn cách mạng, tự chuyển hóa và chuyển hóa hoàn cảnh trùng hợp với nhau. […] Con người tự chuyển hóa và qua đó chuyển hóa xã hội ».

Trong miệng của Nguyễn Phú Trọng và ĐCSVN, « tự diễn biến, tự chuyển hóa » có 9 biểu hiện, trong đó hai biểu hiện đầu tiên là : 1. « Phản bác chủ nghĩa Mác-Lênin, đòi đa nguyên đa đảng ». 2. « Đòi thực hiện thể chế tam quyền phân lập, phát triển xã hội dân sự »…  Xem Nghị quyết hội nghị Trung ương 4, khóa 12  (2016) và Qui định 102 của Bộ chính trị về xử lý kỷ luật đảng viên (2018) mà Ủy ban kiểm tra trung ưong đã căn cứ vào để « kỷ luật » ông Chu Hảo.

Quan niệm phản động của ĐCSVN về tự diễn biến, tự chuyển hóa hoàn toàn ngược nghĩa với lý luận của Marx. Thật ra, nó chỉ là sự triển khai lý luận về « diễn biến hòa bình » của ĐCS Trung Quốc.

 

Trần Hải Hạc

Vài lời nói thêm

(sau khi đọc phản hồi của hai bạn Nguyễn Việt Anh và HA Nguyen trên Facebook của Diễn Đàn.)

Nhận xét của bạn HA Nguyen hoàn toàn chính xác. Tôi xin nói thêm về lịch sử văn bản gọi là “Luận cương về Feuerbach” của Marx, bản tiếng Đức và bản dịch tiếng Việt.

1. Marx soạn thảo vào năm 1845 văn bản tiếng Đức mang đầu dề « Về Feuerbach » (Ad Feuerbach), mà luận điểm 3 có câu văn như sau : Sự trùng hợp giữa sự thay đổi hoàn cảnh và hoạt động con người, hay sự tự chuyển hóa (Selbstveränderung), chỉ có thể được quan niệm và hiểu một cách hợp lý khi coi đó là thực tiễn cách mạng (revolutionäre Praxis). 

Engels là người đầu tiên công bố văn bản nói trên vào năm 1888 dưới đầu đề « Karl Marx bàn về Feuerbach » (Karl Marx über Feuerbach), và đã biên tập lại điểm 3 như sau : Sự trùng hợp giữa sự thay đổi hoàn cảnh và hoạt động con người, chỉ có thể được quan niệm và hiểu một cách hợp lý khi coi đó là cái thực tiễn gây ra sự đảo lộn (umwälzende Praxis). Như vậy, so với nguyên bản của Marx, phiên bản của Engels xóa bỏ từ « tự chuyển hóa » và thay thế cụm từ chính trị « thực tiễn cách mạng » bằng một cụm từ chung chung « thực tiễn gây ra sự đảo lộn ».

Viện Marx-Engels ở Matxcơva, khi xuất bản tác phẩm Hệ tư tưởng Đức vào năm 1932, đã kèm theo văn bản 1845 nói trên của Marx và đặt cho nó đầu đề « Luận cương về Feuerbach » (Thesen über Feuerbach ). Từ đó, Luận cương về Feuerbach trở thành tựa đề chỉ cả hai văn bản Về Feuerbach và Karl Marx bàn về Feuerbach, tạo nên lẫn lộn ở người đọc giữa nguyên bản 1845 của Marx và phiên bản 1888 của Engels.

2. Nhà xuất bản chính trị quốc gia của ĐCSVN, trong bản tiếng Việt Toàn tập C. Mác và Ph. Ăng-ghen (tập 3), xuất bản năm 1995, có giới thiệu Luận cương về Feuerbach với ghi chú phân biệt văn bản 1845 của Marx và văn bản 1888 do Engels biên tập. Tuy nhiên, vì một lý do khó hiểu, nhà xuất bản này chỉ cho dịch phiên bản của Engels, chứ không cung cấp bản dịch nguyên bản của Marx. Trong khi tiền thân của nó, nhà xuất bản Sự Thật, đã hợp tác với nxb Đức Dietz Verlag Berlin để dịch bản gốc này sang tiếng Việt từ năm 1980 trong Tuyển tập Các Mác, Phri-đrích Ăng-ghen (tập 1).

Căn cứ trên Toàn tập của nxb Chính trị quốc gia, bao nhiêu người đã đọc Engels mà cứ tưởng mình đọc Marx. Có lẽ đó là trường hợp của Nguyễn Phú Trong và Hội đồng lý luận trung ương ĐCSVN khi họ sáng tạo ra cụm từ phản động « tự chuyển biến, tự chuyến hóa » để kỷ luật đảng viên mà không hề biết rằng Marx đã khái niệm hóa nó với nội dung hoàn toàn trái ngược.